1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 149

141 B o h r over het waterstofspectrum. Dit rapport is een meesterwerk, het geeft een schitterende uiteenzetting van de stand van de kwestie. Aan het slot verklaart J e a n s : ,,De grondgedachte van de oude mechanica was: continuïteit, natura non facit saltus, die van de nieuwe mechanica is: discontinuïteit" en hij haalt dan de woorden van P o i n c a r é aan: ,,Un système physique n'est susceptible que d'un nombre fini d'états distincts; il saute d u n de ces états sans passer par une série continue d'états intermediaires." Met dit rapport sloot J e a n s een periode van zijn leven af; na 1914 heeft hij geen originele verhandelingen over de quantentheorie meer gepubliceerd. De Engelse astronoom E. A. M i 1 n e zegt in een artikel over J e a n s •— waaraan we verschillende bijzonderheden hebben ontleend —•, dat het niet vreemd is, dat J e a n s hier en op meer plaatsen P o i n c a r é citeert. Zij hadden immers veel gemeen. Beiden waren zij tegelijkertijd wiskundige, astronoom, physicus en filosoof; beiden schreven zij fundamentele verhandelingen over de vorm en het evenwicht van roterende vloeistofmassa's, beiden hebben zij veel nagedacht over cosmogonie, beiden waren zij goede stilisten en schreven zij populair-wetenschappelijke werken van hoge literaire waarde. Als we letten op de boeken en talrijke verhandelingen die J e a n s tot 1928 in het licht heeft gegeven, dan moeten we dit zeker als een voldoende prestatie beschouwen voor een normaal wetenschappelijk onderzoeker. Had hij verder niets gedaan, dan had de wetenschap hem reeds heel dankbaar moeten zijn. Maar in 1928 is J e a n s , die misschien gevoelde, dat de beste tijd voor origineel werk voorbij was, plotseling begonnen met het populariseren van de wetenschap. En daarmede heeft hij een volkomen verdiend succes behaald. In een aantal boeken, die geen enkel spoor vertonen van de spoed waarmede zij moeten zijn samengesteld, doorkruiste de auteur het gehele gebied van zijn eigen en anderer onderzoekingen over sterrenkunde en natuurkunde, met inbegrip van de evolutie van nevels, sterren en planeten, de thermodynamica, de atoomtheorie, de relativiteits- en de quantentheorie. Hij gebruikte daarbij een frisse, animerende stijl. De sterk uiteenlopende orde van grootte van astronomische en atomaire grootheden wist hij met menige sprekende vergelijking duidelijk te maken. Of het nu technische wiskunde was, een gedetailleerde uiteenzetting van een wetenschappelijke theorie, populaire sterrenkunde of natuurkunde of filosofie — J e a n s heeft er nooit een saai verhaal van gemaakt. Over de hele wereld was hij beroemd als popularisator — als ,.expositor" zeggen de Engelsen '— van de sterrenkunde en de daarmede verwante wetenschappen. Het zou ons te ver voeren, indien we op al deze boeken wilden ingaan. The universe around us. The mysterious universe. The stars in their courses. The new background of science. Through

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen