1970 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 55

p . C. BAAYEN

35

een geniale enkeling, Gerbert, opmerkte. Maar Gerbert en zijn leerlingen waren niet alleen opmerkenden, waarnemers, bij dit krommingsproces; „Kort voor 1000, ten tijde van Gerbert, en ook door zijn toedoen, werd de aarde in het christelijke westen voor het eerst een echte, reële, niet alleen theoretisch te verdedigen bol" [MM 320-321]. Deze aardbol gaat in de zestiende eeuw om de zon draaien, en begint in de zeventiende eeuw neigingen te tonen van de exacte bolvorm af te wijken, daarbij aarzelend tussen een toespitsing dan wel een afplatting aan de polen, om in de achttiende eeuw (voorlopig?) definitief afgeplat te worden [MM 321-322]. De substantie waaruit de aarde bestaat verandert ook: „Sedert kort is het gelukt de materie te splijten [ . . . ] . Iets van deze orde was nog nooit eerder tot stand gebracht, om de eenvoudige reden dat nog nooit iemand in staat was geweest nucleaire krachten te ontketenen. Maar is dat de enige reden? [... ] Is zo zeker, dat de materie van de Middeleeuwen [.. . ] het kunstwerk zou hebben gedoogd? Zonder twijfel, is het antwoord, indien slechts de fysicus van toen de theorie en apparatuur van nu had bezeten. Maar wie zegt of theorie en apparatuur niet behoren tot de inspanning, die door een andere, nieuwe, moderne materie werd opgeroepen en mogelijk gemaakt? Theorie en apparatuur naar de Middeleeuwen transporteren, zou dan betekenen de materie van de middeleeuwen veranderen, waarna mag worden aangenomen dat de atoombom ook in de middeleeuwen kon worden gemaakt. Hoe meer ik erover nadenk, ik geloof niet dat deze redenering kan worden ontzenuwd. [ . . . ] Is het geoorloofd de wetenschap, dat is de interpretatie, van nu, naar het verleden te brengen, en zonder bedenken, zelfs zonder een vraag, aan te nemen dat die wetenschap, en daarmee die interpretatie, geldt, ook in dat verleden dat wetenschap en interpretatie niet voortbracht? Niets rechtvaardigt de transplantatie dan het onbewezen en niet te bewijzen beginsel der onveranderlijkheid [ . . . ] " [MM 106-107] (welk beginsel der onveranderlijkheid, zoals boven aangetoond, door vdB radicaal wordt verworpen en zelfs door zijn tegendeel vervangen). En dan de ruimte. De veranderingen daarvan vinden hun weerslag in de meetkunde, onderdeel van „die wiskunde, die nauwe betrekkingen onderhoudt met de ervaring, en die wellicht zelfs een zaak van ervaring is" [MM 198]. Welnu, verbluffend lang (vind ik, gezien het feit dat de aarde al in 1000 een bol werd, en omstreeks 1429 van God „bevrijd", „gezuiverd" was) blijft de ruimte euklidisch en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen