1970 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 59

p. C. BAA YEN

39

Spiritueel een tijd van matigheid 3), in de kerkbouw uitgedrukt door de basiliek, met zijn spanningsloze hoogte. Buiten geen noemenswaardige natuurwetenschap, juist omdat dat buiten nog toegankelijk is voor God. Maar God gaat uit het buiten verdwijnen, vooreerst om te meer binnen aanwezig te zijn. Om Zijn aanwezigheid daar op te vangen worden de kerken van binnen hoger — romaanse kathedralen, gothiek — terwijl buiten de hoogte verdwijnt: wat is hoogte ten opzichte van een bolvormige aarde? (Maar de meetkunde blijft een euklidische ruimte registreren, hetgeen toch volgens vdB oneindigheid, oneindige hoogte impliceert: nogmaals, dit verbaast mij.) In de spiritualiteit maakt matigheid plaats voor excessieve liturgie, geseling, gevoelsmystiek. „Breng ik daarbij in herinnering, dat de spiritualiteit, die zich in het binnen van de gothische kerk ontwikkelt, gekenmerkt is door een grotere nabijheid van Christus [. .. ] dan is de conclusie gerechtvaardigd, dat God zich [ . . . ] , op twee gebieden, in tegengestelde richting beweegt. In het buiten van de mensen weg; in het binnen naar de mensen toe. Dat is zonder twijfel één proces, al moet men opmerken dat de beweging buiten historisch aan de beweging binnen voorafgaat" [MM 301]. Het buiten komt zo vrij voor de natuurwetenschap (of verjaagt de natuurwetenschap God?). „Waar Gods aandacht is, kan de onze zich niet bevinden. Tenminste niet zo bevinden, dat de dingen te bepalen, te determineren, dat is binnen te dringen, en daardoor „te vullen" zouden zijn. De eindeloze veelvoudigheid en detailrijkdom van de dingen om ons — in deze „many-splendoured" wereld — is het gevolg van Gods vertrek" [MM 300]. Dan komt de renaissance, na het faillisement van de kerkelijke hoogte. ,,Terwijl romaans en gothiek in het gewelf uitdrukking geven van een toenemende sacralisatie binnen — van een toeneming van Gods aanwezigheid in het binnen van de kerk — bewijst de renaissancetempel door het afslaan van hoogte God uit de kerk te willen jagen — om zijn presentie over het landschap te verstrooien" [MM 311]. Maar buiten is geen plaats meer voor God; de ronde (dus eindige) aarde, steeds verder ontdekt en opengelegd door de kapiteins van Hendrik de Zeevaarder, is ook nog punt voor punt vastgelegd, in coördinaten neergeslagen, door de net op tijd door Brunelleschi ingevoerde centrale perspectief: „Welnu, om te beletten dat God toch neerstrijkt tussen de dingen, wordt de wereld volgezet. Dat vermag de centrale perspectief. Beter: de centrale perspectief is de wetenschappelijke en artistieke, waardoor wereldomvattende

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen