De Vrije Universiteit na Kuyper - pagina 403
De Vrije Universiteit van 1905 tot 1955, een halve eeuw geestesgeschiedenis van een civitas academica.
methode' van Vollenhoven, tot een vooroorlogse 'tijdstroming'.
Lindeboom ging daarin niet met zijn tijd mee en bleef aan het
substantiebegrip vasthouden. De tijdstroming was na de Eerste
Wereldoorlog irrationalistisch, nader existentiaUstisch, geworden. En
na de Tweede Wereldoorlog kreeg die tijdstroming ook vat op de
VU-hoogleraren, maar niet op Lindeboom.
In zijn bijdrage aan de colleges over Conservatisme en progressiviteit
in de Wetenschap merkte Vollenhoven op: 'nog geen dertig jaar
geleden, dus toen Heidegger's Sein und Zeit reeds verschenen was,
betekende het neo-idealisme van philosophen als Windelband en
Rickert voor velen in onzen kring nog het eind van alle tegenspraak
en werd zowel tegen James als tegen Bergson beslist partij gekozen.
Thans echter heeft men deze linies reeds ver achter zich en doet
vooral het existentiaUsme opgeld.'
Windelband en Rickert behoorden tot het laat-rationalisme. De
tijdstroming van de 20ste eeuw was irrationalistisch geworden met
het pragmatisme van James, de levensfilosofie van Bergson en het
existentialisme van Jaspers, Heidegger en Sartre.
Dooyeweerd legde de accenten iets anders. De rationalistische
invloed bleek in de gereformeerde scholastiek, die hij bestreed als
een invasie van Grieks denken. Hij beklaagde zich over de nieuwe
synthese met het existentialisme en het nalaten van de ontmaskering
van het daarin doorwerkende grondmotief van het immanentie-
standpunt. Hij schreef daarover:
But it is a veritable spectaculum miserabile to see how Christian
theologians and philosophers seek their philosophical equipment here
and join the existentialistic movement to combat the former invasion of
Greek ideas into Christian thought. Apparently they have learned
nothing from the history of Christian scholasticism. They reject the
radical transcendental critique of philosophical thought because they do
not wish to break with the time-honoured spirit of the scholastic
accommodation of immanence-philosophy of the Christian doctrine.
Dat irrationalisme van de nieuwe tijdstroming kreeg vat op de meer
subjectivistisch denkende leden van de Gereformeerde Kerken,
zoals de meer objectivistisch denkende leden hun heul bij het kriti-
sch-realisme en late rationalisme hadden gevonden. Omdat de meer
subjectivistische vleugel, die in 1926 in kerkelijke moeite was
gekomen, in 1944 buiten de strijd was gebleven, en de nieuwe
397
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1987
Publicaties VU-geschiedenis | 460 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1987
Publicaties VU-geschiedenis | 460 Pagina's