Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 40
De Vrije Universiteit 1880-2005
van zijn geest, getuige de uitstekende dissertaties die onder zijn leiding zijn ontstaan.'"'
Wie tot de middelmaat behoorde had wel eens moeite met zijn kritische zin, die niet
schroomde in zijn studenten fouten aan te wijzen, soms 'op vrij forsche wijze'.'^ Het
verhinderde Woltjer niet zijn bemoeienissen met het onderwijs nog verder uit te strek-
ken, niet slechts als bestuurder, maar ook als docent. Toen in Amsterdam een gerefor-
meerd gymnasium tot stand kwam, nam Woltjer daar als rector de leiding op zich. 'Hij
was niet gewoon aan anderen over te laten, wat hij zelf meende te kunnen doen,''"3 ge-
tuigde de rector van de universiteit na Woltjers overlijden. Zijn bijnaam onder de scho-
lieren, 'Jan zonder genade""'*, zou het ergste doen vrezen voor de bruikbaarheid van het
gymnasium als opleidingsschool voor de Vrije Universiteit, want daar kwamen ze deze
man opnieuw tegen, als voornaamste docent in het propedeutisch onderwijs. De prak-
tijk wijst het tegendeel uit. Veel van de beste studenten waren juist door Woltjer zelf op
de universitaire studie voorbereid.'5
Met Woltjers benoeming was men naar aller overtuiging zeer geslaagd. Het volgende
desideratum was een tweede hoogleraar in de rechten. Dat moest Lohman worden'"^,
maar die weigerde en bleef lange tijd weigeren.'7 Pas in 1883 liet hij zich overhalen, en
Lohman voelde zich nu inderdaad geroepen. Toen in 1889 de Kamper hoogleraar Ba-
vinck door de Vrije Universiteit begeerd werd, schreef Lohman hem dat hij eenvoudig
móest komen. 'Immers staat de zaak zoo, dat een bijna onzichtbaar klein hoopje mannen
den strijd heeft aan te binden tegen bijna de geheele wereld, en zulks letterlijk op elk ge-
bied.' Dan mocht niemand zich onttrekken. 'Ieder man bij ons is zijn gewicht in goud
waard. Ieder moet zich beschikbaar stellen,' en Lohman wist waarvan hij sprak, 'omdat
ik deze quaestie practisch durchgemacht heb.''^ Toen wilde hij dus zonder voorbehoud
gerekend worden tot de mannen, die 'het goddelijk karakter van het recht' erkenden, en
dus van zins, 'rechtsgeleerden en staatslieden te vormen, wien de vreeze des Heeren het
beginsel der wijsheid is'"^, zoals de secretaris van de Vereeniging het uitdrukte.
Toch worstelden in Lohmans binnenste twee zielen met elkaar, waarvan slechts één
de Vrije Universiteit was toegedaan. De andere had duidelijk de overhand, toen Loh-
man ini 891 na een kortstondig ministerschap het onderwijs hervatte. Het was voor hem
toch wel een teleurstelling, terug te moeten keren in een betrekking waarvoor 'ieder in
Den Haag de neus optrekt'."" Geen enkele vreugde nu, dat hij de verheven taak van
medestrijder andermaal op zich mocht nemen. Na zijn ontslag in 1896 zou hij zijn geloof
in christelijk hoger onderwijs verliezen. Wat deert het de student college te lopen bij een
hoogleraar die er andere opvattingen op na houdt dan hijzelf? 'Wie naar de universiteit
gaat om eenige wijsheid op te doen die hij later kan napraten, doet beter met thuis te blij-
ven."" Toen hij dat schreef, in 1903, koesterde hij een gerechtvaardigde wrok tegen de
Vrije Universiteit. Innerlijke onzekerheid over het bestaansrecht van deze instelling
moet hij toch eerder al gevoeld hebben.
Tegenover de winst van twee nieuw benoemden kwam in 1885 één verliespost te
staan door het vrijwillig vertrek van Dilloo. Hovy had niet ten onrechte gewaarschuwd:
36 EEN HOEKSTEEN IN HETVERZUILD BESTEL
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 510 Pagina's
![Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 40](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/publicaties-vu-geschiedenis/een-hoeksteen-in-het-verzuild-bestel-de-vrije-universiteit-1880-2005/2005/01/01/1-thumbnail.jpg)
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 510 Pagina's