Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 54

kende successen: in de politiek, in de kerk, in de school, en ook in het hoger onderwijs.

Op al die terreinen werd dezelfde strijd gevoerd door dezelfde mensen. Ze kwamen el­

kaar steeds weer tegen, want hun levens verliepen naar hetzelfde patroon. Als kinderen

gingen ze samen naar de school met de bijbel, als jongemannen werden ze lid van de jon­

gelingsvereniging op gereformeerde grondslag, als volwassenen sloten ze zich aan bij

de antirevolutionaire kiesvereniging, en al die jaren door waren ze elke zondag te vinden

in de gereformeerde kerk. Hun politieke en geestelijke voorlichting putten ze uit De

Standaard, die ze om geld te sparen lazen in combinatie. Zo bleven ze van alle acties op

de hoogte, en dat hield bij tegenslag de moed erin. Er was altijd wel een sector die goed

nieuws te melden had, dat anderen kon aanspreken en inspireren om vol te houden.

En in het geheel van dat christelijke organisatiewezen had nu ook de Vereeniging voor

Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag haar plaats gekregen.

Over publiciteit had ze niet te klagen. Kuyper was immers zelf hoofdredacteur van

De Standaard, en hij zorgde dat de Vrije Universiteit niet tekortkwam. Het Latijnse col­

legerooster, de Series Lectionum, kreeg ieder nieuw cursusjaar plaats in De Standaard.

De jaarvergadering van de Vereeniging werd steeds uitvoerig verslagen, soms met de

volledige tekst van de uitgesproken redevoeringen.^'^^ Zo moest de boodschap er inge­

bracht worden dat de Vrije Universiteit niet slechts van wezenlijke, maar zelfs van door­

slaggevende betekenis was voor alle gereformeerde organisaties, als een hoeksteen in het

verzuilde bestel. Toen in 1891 de jaarvergadering bijeenkwam zat de wind in zoverre te­

gen, dat de antirevolutionairen juist bij de stembus een nederlaag geleden hadden. 'Daar

kwam dan,' schrijft secretaris S.J. Seefat, 'datzelfde volk dat op het electorale slagveld de

banier hoog had gehouden voor Gods soevereiniteit in den staat saam, om dezelfde soe­

vereiniteit te mainteneeren op het gebied der wetenschap.' En al was dan menige ver­

schansing de vijand in handen gevallen, 'dankende voegde men er aan toe: het beste

pantserfort, de Vrije Universiteit, staat nog ongedeerd'.^+s

Het was groei tegen de verdrukking in. De Vrije Universiteit bleef een omstreden

zaak. Vroeger viel ze niet zo op, meende J.C. Fabius in 1885, 'maar zoodra werd niet al­

les samengebracht in één gebouw, dat den gehaten naam als een steen des aanstoots in

den gevel draagt, of al ons doen en laten wordt opgemerkt'.^'^ De vu gaf ergernis. De vu­

rig hervormde Fabius zou het zelf ervaren. Na de doleantie trok hij zich ontgoocheld

terug. Hij was er nog bij geweest toen de jaarvergadering van 1885 plaatsvond in Den

Haag. Men had de bidstond willen houden in de Kloosterkerk, maar onder invloed van

de Haagse ethische predikanten werd dat op het laatste moment geweigerd. De menigte

week uit naar de Waalse kerk, die haar lang niet kon bevatten. Standaard-]ouvn2LÏKt R.C.

Verweyck kon het zich jaren later nog scherp voor de geest halen. 'Welk een schare en

welk een hitte. Daar trad Dr. Kuyper op en hield zijn rede: IJzer en Leem. W elk een

gloed en welk een bezieling. W e waren opgewonden van geestdrift. Ook de organist

scheen onder den indruk, want nog nooit heb ik hooren spelen als toen het psalmvers

werd begeleid: Geeft 't wild gediert' dat niets in 't woên ontziet, De ziele van uw tortel­

duif niet over.'^^

50 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen