GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

De geldigheid van de oude kerkenordening der Nederlandsche Gereformeerde Kerken - pagina 9

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De geldigheid van de oude kerkenordening der Nederlandsche Gereformeerde Kerken - pagina 9

Rede, gehouden bij de overdracht van het Rectoraat der Vrije Universiteit

3 minuten leestijd Arcering uitzetten

7

vroegere verwaarloozing was nu overgegaan in terzijdestelling, ondermijning en bestrijding. Yan der Marck was een rechtsgeleerde, die het aan hem opgedragen ius naturae boven alles stelde; in dier voege, dat een aantal andere vakken eenvoudig daarbij ingelijfd en daardoor beheerscht werden. Bij hem was het kerkrecht, en eigenlijk ook de dogmatiek en de moraal, die hij daaraan ten grondslag legde, slechts een onderdeel van het ius naturae. En gelijk de theologie, die hij voordroeg, dientengevolge niet anders was dan rationalisme en naturalisme, zoo was door dezelfde oorzaak zijn kerkrecht zuiver collegiaal. Hij ging zelfs nog verder dan men in zijn Duitsche vaderland toen gewoon was; want nog boven alle rechten, die de kerk als collegium hebben kon, liet hij deze twee beginselen gelden: aan de Overheid, ook op kerkelijk gebied, alle macht van wetgeving en van uitvoering; en in de kerk zelve tolerantie, in den zin van leervrijheid, slechts beperkt door de grenzen, die de Overheid uit staatsbelang noodig zou achten. In die kerk konden, volgens hem, de Formulieren van eenlgheid daarom toch wel blijven. Hij ontraadde zelfs elke poging om ze te veranderen ,of af te schaffen, daar dan nieuwe twist, en misschien wel uitbreiding van die Formulieren, te wachten was. Maar men zou ze kunnen handhaven, en dan tevens praktisch de leervrijheid invoeren. Het voorzichtigste zou wel zijn, „per cordatiorum virorum libertatem sentiendi dicendique easdem [formulas] potius honeste sepelire, quam magno impetu illas evertere veile. Maneant igitur fidei formulae, sed maneant omni effectu juris externi denudatae" ^). Wat op dit college met zooveel ijver en bekwaamheid gedoceerd werd, was dus eigenlijk juist het tegendeel van Gereformeerd Kerkrecht. Voor dit laatste was nu inderdaad zelfs geen plaats meer. 1) D. i.: „Zich liever ten doel te stellen, om de bedoelde Formulieren aan eene eerlijke begrafenis te helpen, doordat kloeke mannen vrijelijk denken en vrijelijk spreken, dan wel te beproeven, ze door een krachtigen en rechtstreekscben aanval Tiit den weg te ruimen. Er zij dus handhaving der Geloofsformulieren, maar met dien verstande dat zij geenerlei rechtswerking naar buiten meer kunnen hebben" (1. 1., Tom. II, Fase. II, pag. 69). Op eene eigenaardige wijze wordt dit advies 'toegelicht door hetgeen drie jaren vroeger, in 1772, met Yan der Marck zelven gebeurd was. In zijn tijd hadden de Belijdenisschriften nog „rechtswerking naar buiten", ook aan de Groninger hoogeschool, waar, volgens de Academische wetten, een hoogleeraar, die in strijd met die Formulieren bleef leeren, in geen geval in zijn ambt mocht blijven. Nu was tegen Tan der Marck, die letterlijk op alle punten geheel afweek, door de Classe van Groningen eene klacht ingediend. De Senaat had na onderzoek wel moeten uitspreken, dat althans op eenige punten zijne leeringen ,,met de leer van de Symbolische boeken der Hervormde Kerk in strijd" waren. En toen was natuurlijk aanstonds gevolgd, dat zijn katheder vacant werd verklaard. Opmerkelijk is, dat hij bij en ook na die procedure bleef volhouden, dat hij geenerlei dwaling erkennen kon, daar er in zijn onderwijs zelfs geen zweem was van onrechtzinnigheid, en dat hij herhaalde-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 21 oktober 1889

Rectorale redes | 110 Pagina's

De geldigheid van de oude kerkenordening der Nederlandsche Gereformeerde Kerken - pagina 9

Bekijk de hele uitgave van maandag 21 oktober 1889

Rectorale redes | 110 Pagina's