GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Mannelijk Christendom.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Mannelijk Christendom.

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

I.

Reeds vroeger spraik ik als mijn meening uit, dat men onder ons vrij goed weet, wat de oudere Ethischen bedoelden, maar dat men van de gevoelens der jongere Ethischen minder goed op de hoogte is.

In zekeren zin kan dit niet verwonderen.

De oudere Ethischen schreven veel. Hun werken liggen compleet voor ons. Van koersverandering is bij hen igeen sprake meer. Men kan zijn oordeel over hen afronden.

Ook waren de oudere Ethischen en inzonderheid Chantepie de la Saussaye (vader) dogmatisch bijgewerkt. Zij-gaven inhoud, die, hoewel afwijkend van het Gereformeerde gevoelen, toch in woordgebruik en inkleeding niet te ver afstond van den vorm, waarin ook Gereformeerden zich plachten uit te dniklcen. Dit maakte hun werken voor ons beter toegankelijk.

De jongere Ethiisdhen daarentegen zijn, voor de boekenmarkt althans, veel minder productief.

Een enkel boek versebeen.

Maar hun eigenlijke kracüit ligt in de brochure.

Van een werelddoorzoekend weten houden zij zich verre, maar spreken liever hun ^oordeel uit over wat zich aktueel , aan hen voordoet.

En 'in hun taal is over het geheel het aphorism'e en de paradox gewild. Zij istaan gewoonlijk naar individueele uitdrukking, wat op ziahzelf niet mag afgekeurd, maar waaronder het gemteen verstaan weleens lijdt.

Zij hebben zoo hun loopjes, die menschen van andere richting minder interesseeren en waarvan we m'eenen: we weten al uit de oudere literatuur wat er volgt, gelijk, laat ik er dit aan toevoegen; ook wij onze loopjes hebben ^en daarom door andere richtingen oo!k niet Isteeds nauwkeurig worden gelezen. Trouwens, men heeft de Gereformeerden nooit met ernstig nota Van hun gevoelens te nemen verwend. Zelfs onze eersteMas schrijvers als Knyper en Bavinck worden slag op slag' niet begrepen. Het tegendeel van wat zij bedoelen wordt hun dikwijls in den mond gelegd. En dat hierbij al te giroote vluchtigheid in h'et lezen in het spel is, kan moeilijk worden ontkend.

Dit laatste eqhter verontschuldigt ons niet.

Wij hebben te zorgen, dat we op de hoogte blijven.

Wij mogen niet redeneeren: het grondprincipe van de ethische theologie verandert toch ni'et en waar we dit eenmaal gevat hebhen, behoeven we ons 'met de steeds wisselende uitwer'king niet in te laten. •

Want dan raken wij van hun denkwijze veevreemd.

Dan schuiven we hun licht de een of andere konsekwentie in de schoenen.

Dan geven wij meer werk aan onze fantasie, dan aan onzen werkelijkheidszin.

.Dan zullen we hen vaak verkeerd beoordeelen.

Maar tevens odk de gevaren, welke ons van dien kant bedreigen, niet ter redhter tijd onderkennen.

Want negeeren laat zich een richting nu.eenmaal niet.

Wij loopen niet in separate hokjes over de binnenplaats van een gevangenis, 'lüaar wij Komen herhaaldelijk voo-r elkander te staan.

Dan moeten we fweten, wie we aan elkaar hebben.

Dan is het ons dienstig, zoo wij er van op de hoogte zijn, wat onder.'menschen van andere denkwijze leeft.

Het 'moet ons benieuwen of zij dichter bij ons komen of zich verder van ons verwijderen.

En als de rauwe werkelijkheid straks de christenen zal manen - om', waar zij maar kunnen, tegen het ongeloof verweer te bieden, bëhooren we georiënteerd te zijn, wie wij als christenen mogen beschouwen en wie 'vvij, schoon zij misschien den naam Van Christus noemien, onmoigelij'k als zoodanig kunnen accepteeren.

Ook moet onze 'kenpis van hedendaagsche toestanden voortdurend aangevuld, opdat, wanneer de noodzaak roept, wij leen program tot coöperatie met andere christenen ..llèinnen opstellen.

Een van de jongste Ethischen, die al meer naar voren treedt, is Dr M. van Rhijn.

Vaardig tsehrijver in goed Nederlandsch, man, met oipien oog voor de gebreken in eigen kring, met sympathie voor veel wat buiten dien kring voorvalt, beter op de hoogte van Gereformeerde denkbeelden dan velen zijner geestverwanten, met een sentiment, dat zich igemakkelijk geeft en zich spoedig gaan laat, met frisschen kijk op stroomingen, van breeden invloed op studenten en , aiidere jongeren, wordt er gaarne naar hem geluisterd.

Gedurende de Egyptische reis van Prof. Obbink' neemt hij diens plaats in als Eindredacteur van „Bergopwaarts",

Ten voxigen jare nu hield hij voor de Ned. Herv. Predikantenvergadering een referaat, dat later in , , Stemmen VOOT Waarheid en Vrede"" een plaats vond en onlangs bij de Hollandia-druïckerij te Baarn afzonderlijk verscheen.

Het draagt tot titel , .Hedendaagsche Orthodoixie".

Het wil mij echter voorkomen, dat Dr Van Rhijn zijn rede en hroichure beter had kunnen aandienen als „Mannelijk Christendom".

Hedendaagsche Orthodoxie" toch, doet u verwa.chten een heschrij'ving van den huidigen toestand in de o-rthodoxie.

Mannelijk Christoidom" heeft meer van een • leuze, welke een ideaal voor oogen toovert, dat moet worden nagejaagd.

En dat laatste bedoelt toch eigenlijk de schrijver.

Als men 'kennis neemt van zijn kritiek op de hedendaagsche orthodoxie, kan men niet anders dan konkludeeren, dat zij volstrekt niet met „mannelijk christendom" sam'envalt. Dat zij nog veel 'moet veranderen, niet .om. hedendaag'sch of om orthodox te zijn, maar om „mannelijk' christendom" te worden.

De term „mannelijk christendom" wordt door Dr Van Rhijn zelf her'haaldelijk gebruikt.

Daarom was die, dunkt mij, de aangewezen benaming.

Maar hierover niet meer.

In deze brodhure worden rake dingen gezegd waarmede wij het van harte eens zijn.

• Ook worden naar ons inzicht de lijnen soms verkeerd getrokken en we veroorloven ons de vrij. heid ook daarop te wijzen.

Natuurlijk schreef 'Dr Van Rhijn deze brochure op eigen verantwoordelijkheid ^en vertolkt zij niet de gedachten van partij of richting.

Maar toch schree.! hij vanuit een gedachtensfeer waarin niet alleen hij ademt.

Men kan er uit te weten komen wat er iu het hart van sommige — hoe groot hun getal is. Kan vanzelf niet worden aangegeven — jongere Ethischen leeft.

Daarom mogen wij er onze belaaigstelling niet aan onthouden.

Ernest Renau.

Op hetzelfde oogenblifc, waarop ik dit schrijf, zijn in Frankrijk de Renau-feesten in vollen gang.

De luisterrijke viering van den lOOsten geboortedag van Renau imjoet ook eenigiszins dienen ter verzoening van het feit, dat deze Franschman door Napoletjn 'III uit zijn hoiog'leeraarsajmbt , aan het College de France werd ontzet. :

Dit teekent.'

Welk een religieuse la.chteruitglang' in Frankrijk wordt hierdoor openbalar!

Als tmen het ^portret van Renau VOOT zich' legt, vraagt Imen zich laf, hoe hij indertijd zulik! een indruk op zijn tijdgenooten 'kon maken.

Grof gebouwd, met handen, die er veel meer op schenen berekend oni lang's een touwladder te klim'men (zijn vader wa.s 'zieeman) of een ploeg-Isfeihaar te sturen dan een , pen te hanteeren, met een postuur, dat ook in .later dagen kleerniakers wanhopig moest in^ken lom hem, een draa; glijk p: ak aan te meten, gecoiffeerd als de boeren uit Bretagne, waar hij het licht 'had gezien, zou men hem niet in staat .achten de gratie te ontwikkelen, welke er in later jaren van 'hem uitging, in zijn stijl, in zijn optreden, in ^ijn gansdhe persoonlijkheid het fapcineerende ten toon te spreiden, waarvan allen, die hem geleend hebben, getuigen.

Dat schrille contrast vindt zijn oplossing in zijn oogen. Die hebben niets zwaarmi'oedigs, niets uitdruk'kingloos als ide oiogten van hen, die altijd staren op de zwarte klei, niets peinzends of droomerigs, miaar ze tintelen van vernuft, van sp'eelschen durf.

Renau heeft zich imet de wetenschap onledig gehouden, veel gestudeerd, een m^ssa feitenm'Of teriaal verzameld, in'aar een dehk'er is hij nooit geworden.

Hij was en bleef artiest.

Hij hongert niet naar waarheid, maar naar schoonheid.

De werkelijkheid kan hem niet boeien, maar zijn fantasie bouwt vliegtuigen (met luxueuse cabins en hij noodt anderen uit tot een vlucht.

Die kenmerken draagt vooral zijn boek over „Het leven Van Jezus", waardoor hij beroemd en beriieht is geworden.

Hij verwerkt daarin dezelfde stof als David Friedrich Strauss, maar terwijl deze door zijn zwaren redeneertrant slechts matige aandacht trok', bracht Renau godsdienstig Eiuro-pa in rep en roer.

Hij anaakte Jezus tot een romanheld.

Met prachtig 'koloriet schilderde hij het landschap roaidom Nazareth, het k'ultureele milieu waarin Jezus opgroeide en zocht daaruit Christus' persoonlijkheid te verklaren. iZijn Jezus is een man van ongeëvenaarde zachtheid, die tot thema van zijn verrukkelijke prediking de liefde had gekozen, , met wien vooral de Vrouwen dweepten. Dioor zijn aanraking met Johannes den Dooper werd hij echter een fanaticus. En Renaiu rekent het Hem, die v, an jongsaf blijk had gegeven ook - ondeugden als eerzucht, ijdelheid, ziiinelijke liefde te bezitten, als zijn ergste vergrijp iaan, dat Hij de schoonheid van het leven veracht en den marteldood stierf.

Geen wonder, dat Renau ieder, die Christus liefhad als den Verlosser van zijn ziel, wondde.

Dat zelfs modernen, die nog eerbied voor Jezus koesterden, hem 'hierom veroordeelden.

De imacht van Renau school niet alleen in zijn emotioneelen stijl, mlaar Vooral ook' in zijn aan brutaliteit grenzende openhartigheid.

Het „hangslot" op zijn 'mond verdroeg hij niet

Deed hij eerst zijn geestverwanten schrikken, zijn geest we Ate door.

En nu... nu wordt hij in menig artik'el om' zij" verfijnde religieusiteit, zijn diepe vroomheid verheerlij'kt.

Hij 'wordt opgenomen in 'de galerij van religieuse naturen, waarin ten onzent ook de opstandelinge mevrouw Roland Holst een plaats heeft 'bek'omten.

Maar wij, wij .k'unnen zijn nagedachtenis niet huldigen.

Hoewel wij niet blind zijn voor zijn talen, kunnen we nooit vergeten, dat hij ons 'heeft gekrenkt in ihet teederste wat wij bezitten, in onzen Heiland en Z, aligm, ak'er.

Wij kumren ons da, n ook onmogelijk tot waardeering, opschroeven.

Wij Wijven hem besohouwen als één, die den 2oon Gods landermaal heeft gekruist.

Wanneer hij nog leefde, zouden we op hem toepassen de Johanneïsclie vermiaïiing: ontvangt hem {jjet in uw (huis en zegt tot hem niet: wees gegroet.

Zijn dood brengt daarin geen verandering.

Onze gïiiische ziel komt in opstand tegen het ^erk, dat hij naliet.

wij doen dan ook' niet mede aan de mode van onzen tijd om (zoo iem, aiid , m'er!k'wa, ardig en interessant te vinden.

Onze verdraagzaamheid Kan ons nooit ontnemen onzen weerzin tegen den man, die onzen Heere en Meester zoo gruwelijk heeft' beleedigd.

In dit opzicht willen wij er niets' vati hooren, dat tijd islijt.

Staatscommissie voor het Hooger Onderwijs.

Met genoegen be'g'roeten wij de instelling van een Staatscommissie voor (het Hooger Onderwijs. Haar taiak' is na te igaan, of, en zoo ja, door welke wettelijke en landere maatregelen:

lo. küistenbespaxing op het openbaar hooger onderwijs fen vvorden 'verkregen • zonder dat het peil van dit onderwiJB in het algemeen AVordt verlaagd, en

2o. ide verhouding tuöschtenihet openbaiar en bijzonder hooger onderwijte nader kkn Worden §«> regeld, zoodat het bijzonder universitair onderwijs zich naar ^zijn iaard beter zal fc'unnen ontwikkelen dan op dit oogenblik' h'et jgWal is.

De samenstelling van deze comtaiissie blijkt ons niet ongelukkig.

Eechts is-er Im'et een gelijk getal als links en dan in verschilleinde inuances in vertegenwoordigd.

Mocht ide instelling der Commissie de eerste sta.p Ijlijken op den weg, die tot vrije ontplooiing' van het Bijzonder Hooger Onderwijs leidt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 2 maart 1923

De Reformatie | 8 Pagina's

Mannelijk Christendom.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 2 maart 1923

De Reformatie | 8 Pagina's