VU Magazine 1973 - pagina 191

Europa hem hadden verzocht de vrede te redden. 'Twee dagen later,' aldus het proefschrift, 'was de vrede volstrekt niet gered en bevond Van Zuylen zich in de residentie.' Tot 5 augustus was hij spoorloos. Op die dag vroeg men zich in de ministerraad af of hij zich misschien nog op zijn landgoed te Neerlangbroek zou ophouden. Dat vermoeden bleek juist. Enige dagen later werd Van Zuylen op doorreis in Stockholm ge-

kenrechtelijk buiten zijn boekje te zijn gegaan. Hij werd streng berispt. Bij de Franse regering werden excuses gemaakt. Er werd daarbij echter niet vergeten op het opvallend heimelijke van sommige scheepsbewegingen te wijzen. Men moest maar liever niet meer zulke ongebruikelijke plaatsen als landingsplaats gebruiken; de bevolking werd er immers door opgeschrikt en trok ongegronde conclusies. Er waren toch normale havens.

Correspondentie

Groen van Prinsterer

signaleerd. Pas op 15 augustus had hij zijn eerste onderhoud met de Russische minister van buitenlandse zaken sinds het uitbreken van de oorlog.

Incident De behandeling door Roest van Limburg van de affaire-Gevers illustreerde al, dat het de regering ernst was met het handhaven van de neutraliteit. In de eerste oorlogsmaand deden zich een paar gebeurtenissen voor, waaruit kon worden opgemaakt wat het beleid inhield en wat niet. Zo bevond zich 31 juli 1870 het Franse oorlogsschip L'Hermite voor de Nieuwe Waterweg. De commandant van het schip trachtte van een Nederlandse loods strategische gegevens los te krijgen. Het lukte hem niet. Enige uren later lag L'Hermite voor Scheveningen. Een sloep van het schip was op weg naar het strand, alwaar ze werd opgewacht door een legereenheid. De commandant daarvan gaf de Fransen te verstaan dat hun aanwezigheid in strijd was met de Nederlandse neutraliteit. De Fransen lieten zich door die verklaring niet onmiddellijk uit het veld slaan. In de nacht van 4 augustus werd nogmaals een poging ondernomen. Nu werd bij Wassenaar een sloep gezien. Onder het publiek wekten deze bewegingen, naar het schijnt, enige onrust. Men dacht aan dieptepeilingen. De Nederlandse officier die de sloep bij Scheveningen terugstuurde, bleek echter vol-

Rondom het gebeuren op het Scheveningse strand ontspon zich een interessante discussie over de manier waarop de neutraliteit het best gewaarborgd kon blijven. J. W. van Lansberge van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, trad in correspondentie met de kroonprins via diens adjudant Bentinck. Het incident op het strand had, aldus Van Lansberge, gelukkig geen nadelige gevolgen gehad. De verstandhouding met de oorlogvoerenden was goed gebleven. Het was echter bepaald niet de verdienste geweest van het legercommando, dat Nederland er zonder kleerscheuren was doorgekomen. Van Lansberge beklaagde zich over de 'gejaagdheid', waarmee langs het Noordzeestrand werd gepatrouilleerd. De defensie moest niet ontaarden in 'onnut vertoon of gevaarlijke uittarting'. Sommige gezanten zouden hem, zij het niet officieel, gewaarschuwd hebben dat de Nederlandse defensie-inspanningen luxueus aandeden. Door de manschappen aan onnodige manoeuvres deel te laten nemen, liep men bovendien het risico, dat, wanneer het er echt op aankwam, ze niet in staat zouden zijn het land te verdedigen. Volgens Van Lansberge was van Frankrijk geen gevaar te duchten en dus zouden de kustpatrouil-

Ontzet over de erfenis. Begin januari 1871 werd in Franltrijlc deze prent van de kunstenaar Daumier gepubliceerd. Het nieuwe jaar (of: Frankrijk) blikt ontzet over de slagvelden van het oorlogsjaar 1870.

m

magazine

les moeten worden afgeschaft. Hij kreeg antwoord van de kroonprins zelf. De prins, opperbevelhebber van het leger, gaf een uitsluitend militaire visie op het gebeuren. Dat de officier op het strand een fout had gemaakt door de Franse sloep terug te sturen, werd door hem niet erkend. De man had juist in overeenstemming met zijn orders gehandeld. De mening van Buitenlandse Zaken werd door de prins niet erg hoog aangeslagen. Hij beschouwde de ambtenaren van het ministerie als 'lastige dwarskijkers, die zich steeds bemoeien met wat hun niet aangaat'. 'Militairen moe-

Koning Willem lil

ten voor militaire maatregelen zorgen zonder civiele tusschenkomst.' Het deed er, volgens de prins, niets toe of een Franse landing op dat moment onwaarschijnlijk leek: het feit dat de regering tot mobilisatie had besloten, bewees dat zij geen vertrouwen had in de goede bedoelingen van de oorlogvoerende partijen. Wanneer men de kustpatrouilles zou willen staken, dan zou men ook de troepen van de oostelijke grens moeten terugtrekken. 'Dat men maatregelen nam, heeft iedereen goedgekeurd en nu zij genomen zijn, moet het geen wassen neus zijn of het waar beter niets gedaan,' aldus de prins. Uit de briefwisseling tussen Van Lansberge en de kroonprins bleek hoe zeer de standpunten van de diplomaat afweken van die van de militair. Men huldigde totaal verschillende uitgangspunten. De één ging ervan uit dat ons land koste wat het kost verdedigd zou moeten worden; de ander realiseerde zich de zwakheid van ons land en trok daaruit de conclusie dat zelfs de nietigste complicaties moesten worden vermeden. Het laatste uitgangspunt werd door de regering aangehangen, terwijl men niet 31

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen