VU Magazine 1973 - pagina 241

Crisis in de economische theorie door Ph. Manuhuwa en P. A. van Driel Een van 's werelds meest bekende economen, professor Joan Robinson van de Universiteit van Cambridge, besloot ruim een jaar geleden haar toespraak tot de jaarvergadering van het Verbond voor Amerikaanse Economen met de bittere woorden: ' . . . ik heb het over het klaarblijkelijk bankroet van de ekononnische theorie die voor de tweede maal niets te zeggen heeft over vraagstukken die voor iedereen, behalve economen, het hardst lijken te schreeuv/en om een antwoord.' De eerste maal was het de grote, wereldomvattende economische crisis van de jaren dertig, waar de economen geen antwoord op wisten - zij gingen er tot dan toe hardnekkig vanuit dat crises tijdelijke verstoringen waren die een louterend effect hadden en vanzelf voorbij zouden gaan. Nu, ruim 25 jaar na de tweede wereldoorlog, nemen de maatschappelijke problemen hand over hand toe en alweer heeft het er alle schijn van dat de economen het antwoord schuldig blijven, ja, soms zelfs de problemen niet eens zien. En dat, terwijl steeds duidelijker wordt dat al deze maatschappelijke problemen maar al te vaak hun wortels in het economisch proces hebben. En dan hoeven wij zeker niet alleen te denken aan de groeiende kloof tussen de 'derde wereld' en het westen - een kloof die het gevolg is van vooral de politieke en m.n. economische relaties tussen het wes-

DE GARENTWYNDER

ten en de 'derde wereld' gedurende eeuwen. Ook in de landen van het westen zelf komen de maatschappelijke problemen steeds duidelijker aan het licht. De milieuverontreiniging, die zo duidelijk verbonden is met de wijze waarop er geproduceerd wordt, dreigt om te slaan in een 'ecologische crisis'. De woningnood eist al tientallen jaren haar tol - tallozen zijn het slachtoffer, enkelen profiteren zwaar. Intussen wordt de oplossing voor de vervoers-problematiek al vele tientallen jaren hardnekkig gezocht in de verdere ontwikkeling van het particulier vervoer. Nog niet een fractie van het geld, de energie, grondstoffen, technologie, arbeid en inventiviteit die gestoken is in de auto- en olie-industrie wordt besteed aan de ontwikkeling van het openbaar vervoer. De duizenden doden en het veelvoud aan gewonden, het leed, de ziekenhuizen, de vernieling van natuurgebied, de 'sanering' van hele woonwijken, dat alles is de keerzijde van de blinkende medaille van ieder jaar weer tientallen nieuwe glimmende automodellen. Een keerzijde die in geen prijs tot uitdrukking komt. De scherpe ongelijkheid in de inkomensverdeling woekert even hardnekkig voort als de nog veel grotere ongelijkheid in de vermogensverdeling. Daarbij neemt in democratisch Nederland de machtsconcentratie in de grote concerns en banken hand over hand toe. en wordt het democratiseringsproces al tientallen jaren lang geremd en vertraagd vooral achter de fabriekspoort, de poort waarachter het grootste deel van het Nederlandse volk het grootste deel van zijn leven doorbrengt.

Prof. Joan Robinson

te zijn dat met een beroep op ' 's lands economie' de verdere uitbouw van sociale voorzieningen -alle vormen van onderwijs, vorming en cultuur - afgeremd, stopgezet of zelfs hier en daar teruggedraaid wordt. Ondernemingen kunnen voortgaan relatief nutteloze goederen te produceren, terwijl honderdduizenden hun leven lang handgrepen moeten verrichten aan een lopende band, die technisch gezien zeer gemakkelijk door machines verricht zouden kunnen worden. Talloze zaken die van het grootste belang zijn voor de ontwikkeling en ontplooiing van mensen - democratie, onderwijs, cultuur, maatschappelijk werk, gezondheidszorg e.d. - komen steeds meer in de knel. En de lijst van problemen die op zijn minst iets met economie te maken kunnen hebben gemakkelijk aangevuld worden. leder probleem zou veel meer uitgediept kunnen worden. Maar wat men ook van al deze problemen moge denken, één ding is

DE KUIPER

De toenemende werkloosheid neemt intussen scherpe vormen aan. Terwijl de fabrieken op steeds grotere schaal allerlei produkten voortbrengen waarvan het maatschappelijk nut vaak uiterst dubieus is, terwijl de reclame de persvrijheid steeds meer in gevaar dreigt te brengen, terwijl ingebouwde slijtage een normaal verschijnsel wordt, terwijl de verkoop vooral goed blijft lopen dank zij steeds meer nieuwe produkten die, afgezien van verpakking en ander uiterlijk schoon, er nauwelijks kwalitatief op vooruit zijn gegaan, terwijl de bewapeningswedloop een belangrijk deel van de beroepsbevolking werkgelegenheid biedt in de produktie van destructietuig, blijkt het heel goed mogelijk 29

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen