VU Magazine 1975 - pagina 387

\ttl magazine 33

:>ev^'2ih^r\m^hWed hoh.....

wel eens te hard genoemd door de overige Westerse landen. Toen echter bleek dat deze instelling succes kon hebben werd de kritiek minder. Het grote Nederlandse succes vormde het Solzjenitsyn-artikel. Dit artikel stelt dat contacten tussen schrijvers en uitgevers zullen worden vergemakkelijkt. Aanvankelijk wenste Nederland een formulering die expliciet vermeldde dat uitgevers vrijelijk contact op kunnen nemen met auteurs. Het uiteindelijke resultaat laat ruimte over voor interpretatieverschillen. Dient het initiatief voor het leggen van contacten bij een schrijver te liggen en wanneer is iemand een schrijver? Kan de Sowjet-Unie bepalen dat alleen hij schrijver is, die lid is van de officiële Sowjet-schrijversbond? Naast dit artikel vermeldt het slotdocument in dit hoofdstuk dat de staten zich ,,maximaal zullen inspannen" om buitenlandse cultuur voor iedereen toegankelijk te maken. Ook de verspreiding van radio-informatie wordt ,,verbeterd". Verzoeken van personen die met hun familie herenigd willen worden, zullen ,,in een positieve en menselijke geest" behandeld worden. Ten slotte hebben de deelnemende staten ,,de intentie" om ruimer te reizen voor hun burgers te ,,vergemakkelijken". Een aantal Westerse voorstellen zijn niet terug te vinden in het slotdocument zoals het voorstel om briefwisseling tussen personen in Oost en West zonder censuur en zonder vertraging mogelijk te maken en het voorstel om aan ieder het recht te geven een buitenlandse ambassade binnen te gaan. Er heerst nogal teleurstelhng over de terug-

houdendheid van de Sowjet-Unie inzake de derde mand, waardoor de resultaten beslist mager genoemd kunnen worden. Toch is het opvallend dat de Sowjets hebben onderhandeld over onderwerpen waarvan ze tot dan toe steeds verklaard hadden dat ze behoorden tot de interne aangelegenheden van een staat, waarover dus niet te onderhandelen viel. Daarom zijn de uitkomsten, hoewel minimaal, toch bemoedigend. De eerste stap is gezet.

Eerste stap De onderhandelingen hebben op de conferentie meer dan eens volkomen vastgezeten, maar de conferentie mocht niet zonder resultaat worden afgesloten. Dat zou niet alleen 'n groot prestige-verlies voor Breznjew, de initiator van de conferentie, hebben betekend, maar zou tevens het proces van ontspanning hebben verstoord. Ontspanning is omkeerbaar, dat wil zeggen dat er naast een weg vooruit ook een weg terug is. Het proces van ontspanning voltrekt zich in een richting waarbij kapitalistische staten met socialistische staten zonder directe oorlog en met samenwerking op veel gebieden, naast elkaar kunnen leven. De conferentie heeft aangetoond wat momenteel de grenzen zijn waarbinnen de ontspanning zich afspeelt. Meer was niet haalbaar. Maar de conferentie heeft ook aangetoond dat het mogelijk is binnen Europa met socialistische, kapitalistische, neutrale en niet-gebonden staten te onderhandelen over zaken die wellicht normaal lijken, maar tot voor kort niet tot de mogelijkheden behoorden. Hel-

sinki heeft een aantal principes en gedragscodes opgeleverd waar men in de toekomst op zijn minst rekening mee zal moeten houden. En dit geldt niet slechts voor Breznjew en de Sowjet-Unie, maar voor alle staten die de ,, Verklaring van Helsinki" ondertekend hebben. Want over twee jaar is er in Belgrado, de hoofdstad van Joego-Slavië een toetsingsconferentie; dit is wat de vierde mand heeft opgeleverd. Hier zal men nagaan wat er van de verklaring in de praktijk is terecht gekomen. Voor Den Uyl was in derde fase van de conferentie in Helsinki tijdens de plechtige afsluiting door de 35 hoge vertegenwoordigers al duidelijk waar hij op zal letten. De MBFR-besprekingen over wederzijdse en evenwichtige troepenvermindering in Centraal-Europa moeten nu gaan vlotten. Na de politieke ontspanning de militaire ontspanning. Of Europa na Helsinki veiliger is geworden is maar zeer de vraag. Men heeft elkaar ontmoet en elkaar aan de onderhandelingstafel leren kennen, maar of het wantrouwen is weggeëbd moet worden betwijfeld. Waarschijnlijk is het zelfs toegenomen. Er blijven binnen Europa twee systemen die elkaar dulden, maar die elkaar het licht in de ogen niet gunnen. De wenselijkheid dat de relatie tussen deze systemen zich ontspant moet worden onderschreven. Want een militaire oplossing is geen oplossing, daar bij de huidige stand van de technologie niet slechts het andere maar ook het eigen systeem vernietigd wordt. De grenzen van de ontspanning worden aangegeven door de fundamenteel verschillende doelstellingen van Oost en West. Zolang Oost blijft streven naar een wereldomvattend communistisch systeem en West dit tot elke prijs tracht te verhinderen, blijft er een levensgevaarlijk conflict ontstaan. Dit conflict kan hooguit versluierd worden doordat men op veel gebieden kan samenleven en samenwerken. En in dat samenleven en samenwerken kan men elkaar leren kennen en trachten de ideolische kloof te overbruggen. Daarom is het van het grootste belang dat men in Belgrado over twee jaar niet zegt: de toestand is niets verbeterd. Want stilstand in het proces van ontspanning betekent achteruitgang en achteruitgang is een bedreiging voor de veiligheid in Europa.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen