VU Magazine 1976 - pagina 466

nl magazine 24 zijn toegedaan?" viel hij een keer tegen A n t o n uit. „ J e bent helemaal geen t y p e v o o r een c o m m u n i s t . " „ W a t is dan w e l het t y p e ? " „ D a t w e e t ik niet precies," bd<ende Evert. „ I k heb meerdere keren een beeltenis gezien van Stalin. D a t isde duivel in eigen persoon. D a t z i e j e z o . " „ J a , ze w e t e n Stalin w e l monsterlijk af t e beelden. Maar je zag dan zeker f o t o ' s in de kranten die allemaal gelijkgeschakeld z i j n . " „ N e e , n e e , " viel Evert uit, ook in ons orgaan van de kerk zag ik dat b e e l d . " „ D e s te erger voor de kerk dat ze Stalin afbeelden zoals de fascisten dat d o e n , " w i e r p A n t o n tegen en vervolgde: „ t e r w i j l ons lot v o o r een belangrijk deel van de mensen in de S o w j e t - U n i e afhangt. Zij v e c h ten het hardst tegen onze v i j a n d , de nazi's. Zij brengen de grootste offers. Zij zijn onze bondgenooten. Als je het zo bekijkt is Stalin meer een instrument in handen van God dan van de d u i v e l . " Op dit p u n t aangeland, moest Groen tussenbeide komen. Want het idee dat Stalin een instrument van God zou kunnen zijn, ging Evert al te ver. D e discussie liet h e m echter niet los. „ W a a r o m ben je eigenlijk c o m m u n i s t ? " w i l d e hij een keer w e t e n . A n t o n probeerde dan uit te leggen dat de beginselen van het c o m m u n i s m e zich bezighouden m e t de maatschappij, m e t de aarde en de mensen en niet m e t het hiernamaals. „ D e c o m m u n i s t e n strijden tegen fascisme, tegen uitbuiting van de ene mens door de andere. Tegen d i t hele systeem dat kapitalisme heet. D e c o m m u n i s t e n strijden voor gelijke kansen v o o r alle mensen op deze aarde. Daarom w i l l e n zij verandering van de bezitsverhoudingen." „ J u i s t , " viel Evert hem in de rede. „ Z i j zijn v o o r afschaffingvan het persoonlijk b e z i t . " „ D a t l e e s j i j in je k e r k b l a d . " „ I s het dan niet z o ? " „ N e e . Wij zijn voor afschaffing van het privé-bezit van de productiemiddelen. Deze persoonlijke eigend o m m e n , zoals ook de grond en de bodemschatten, moeten het bezit van de volken zijn. N i e t de m a c h t van een handjevol lieden, die o m hun bezit te behouden en uit te breiden, in staat zijn hele volken uit te moorden, zoals nu door de nazi's g e b e u r t . " „ E e n andere keer w i l d e hij (Evert) w e t e n of A n t o n niet bang w a s te s t e r v e n . " ,,Je gelooft in God noch gebod. Wat denk jij dat na je dood m e t j o u g e b e u r t ? " „ I k denk daar heel eenvoudig o v e r , " a n t w o o r d d e A n t o n rustig. ,,Er ontstaat leven o m dood te gaan, of zoals een wijsgeer dat een keer zei: „ H e t leven is waard o m te sterven." Over het vraagstuk of er een leven na de dood is, waarin Evert vanzelfsprekend geloofde, k w a m e n zij niet helemaal uitgesproken. „ I k heb geen vrees voor de dood. Iedereen m o e t deze onder ogen zien. H e t is alleen j a m m e r als j o n g e mensen moeten sterven. In de oorlog gaan miljoenen jonge mensen v o o r h u n t i j d . D a t is erg, vooral als j e bedenkt dat zoveel j o n g e Duitsers v o o r een misdadige zaak de dood w o r d e n ingedreven. Het lijkt mij gemakkelijker te sterven als je tegen de misdaad, tegen het fascisme hebt gevochten. (...) Echter na al deze gesprekken toonden de anderen zich duidelijk bezorgd over het lot van A n t o n na de dood.

Over één gedachte w a r e n zij het v o l k o m e n m e t elkaar eens. D a t bleek t o e n A n t o n op een vraag v a n Evert, w a t hij dacht over de zin van het leven, antw o o r d d e : „ D e zin van ons leven is strijd. In ons geval strijd tegen het f a s c i s m e . " Het w a s vanzelf s p r ^ e n d dat het thema van leven en dood zo vele keren in hun cel besproken w e r d . Zij w a c h t t e n immers iedere dag op het laatste. Elke nacht k o n het gebeuren dat de celdeuren zouden w o r den geopend en dat zij naar buiten moesten treden. Het vuurpeloton zou klaar staan. Zo zou het gaan. D i t beeld hadden zij d^cwijls v o o r ogen. Er w a s niet aan te ontkomen. Het w a s moeilijk m e t deze gedachte te leven. Maar dan beurden zij elkaar op. 's A v o n d s bij het eten van de hap brood en de kroes v o l b r u i n sap ging Groen altijd voor in het gebed: ,,Heer, geef ons de kracht de dood rustig onder ogen t e z i e n . " Zij w e n s ten elkaar goedenacht en probeerden t e s l a p e n . " ,.A//e personen, die in deze documentaire roman worden beschreven, hebben geleefd of leven nog. Alle gebeurtenissen hebben in v/erkelijkheid plaats gehad," meldt de achterzijde van dit boek van Gerard Maas. Op wie enigszins op de hoogte is van w a t zich afgespeeld heeft in het verzet, zal het relaas zeker een authentieke indruk maken. Feit is dat verzetsmensen uit A.R.kring, die met communisten te maken hadden, zich in hun principiële verwerping van het communisme niet demoniserend over de mensen uitlieten. December 1944 publiceert het illegale Trouw een artikel „De communisten en de vrijheid", naar aanleiding van een brochure van de zijde van De Waarheid over het karakter van de oorlog voor en na de overval van Hitler op Rusland. Trouw merkt op in dit artikel (mogelijk van de hand van Bruins Slot): „Het geheele betoog is niet nationaal Nederlansch, maar internationaalcommunistisch... Wij vinden deze brochure duidelijk en openhartig. Zij laat zien welk een kloof er gaapt tussen de communisten en de rest van het Nederlandse volk." Daaraan voorafgaande schrijft het: „ W i j gelooven dat het c o m m u n i s m e , z o o w e l v a n w e ge zijn consequent materialistische levensopvatting alsook vanwege zijn op die levensopvatting gebaseerde politieke doeleinden een gevaar v o o r ons volk en voor de staatkundige en maatschappelijke orde, die w i j meenden dat voor bet welzijn van Nederland noodzakelijk is, beteekent. Het is eenigszins moeilijk in dezen tijd van onze meening dienaangaande op een gepaste w i j z e rekenschap te geven. Wij strijden tegen de Duitschers en hun wereldbeschouwing; de c o m m u n i s t e n doen het evenzeer en m e t niet minder overtuiging en overgave. Wanneer w i j over deze dingen schrijven is het verre van ons, ook maar in eenig opzicht de t r o u w aan h u n idealen en de bereidheid f o t het brengen van het hoogste offer daarvoor, waarvan door zeer vele c o m munisten blijk gegeven is, te miskennen of te na te k o m e n . (...) Wij zouden w e n s c h e n dat allen, die o n ze overtuiging en onze visie op het heil van ons vaderland deelden, zooveel voor die overtuiging over hadden als vele c o m m u n i s t e n v o o r de hunne. We moeten onderscheiden tusschen persoonlijkheid en karakter eenerzijds en het beginsel anderzijds. Hoe belangrijk de eerste t w e e ook zijn, beslissend is het laatste. M e t v o l k o m e n waardeering onzerzijds

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen