VU Magazine 1976 - pagina 184

I/ZJ magadne 6 daarvan in te gaan op de vragen, die met het verschil in grondslagen samenhangen. Er zijn allerlei landen, waar de bovenbedoelde dialoog praktisch vrijwel niet mogelijk is en waarin christenen monddood zijn gemaakt. In allerlei landen, waar de desbetreffende communistische partijen zich het machtsmonopolie hebben toegeëigend is de dialoog faktisch vrijwel uitgesloten. Vooral in het onderwijs. Er zijn echter ook landen met pluralistische samenlevingen, waar de dialoog w e l mogelijk is. Daar moeten uiteraard de diepste themata, de ,.grondslag"-verschillen w è l aan de orde k o m e n . West-Europa, Noord-Amerika en Latijns Amerika behoren tot de regio's waar zulke dialogen w e l mogelijk zijn, zolang het nog duurt. Het merkwaardige is echter, dat velen, die in deze regio's beïnvloed zijn door de marxistisch-leninistische ideologie of andere varianten van het marxisme werkelijke fundamentele vragen ontwijken of camoufleren. Zij zijn van mening, dat de diepere themata kunnen ontweken worden en dat het marxisme ,,slechts een vorm van sociale en economische analyse" is, of een ,,bruikbaar politiek program" bevat en dat de fundamentele vragen niet aan de orde behoeven te komen. Toch is deze benadering onhoudbaar. Laat mij daarvan één illustratie geven. Er is geen gebied, waarin deze puur pragmatische benadering sterker invloed heeft als Latijns Amerika. Daar wordt het marxisme door velen a.h.w. ,,afgeknot", losgemaakt van zijn fundamentele uitgangspunten. Men spreekt daar van een ,,niet-dogmatisch marxisme", van een ,,gereduceerd marxisme" enz. Het is echter opvallend, dat zelfs daar blijkt dat de diepere vragen niet ontweken kunnen worden op den duur en dat zelfs leidende communisten dat openlijk erkennen. Che Guevara schreef niet lang voor zijn dood, dat hij hoopte dat christenen zich zouden inzetten voor de strukturele vernieuw i n g van de samenleving, maar dat zij,,nooit de lafhartigheid zouden begaan om hun diepste overtuigingen te verbergen met het doei zich te assimileren aan de marxisten". Toen Fidel Castro op bezoek was in Chili bij president A l lende, riep hij christenen w e l op tot wat hij noemt een ,, strategisch e a l l i a n t i e " , maar niet tot camouflage van de diepste verschillen tussen volgelingen van Jezus Christus en aanhangers van de marxistische leninisten. José Miguez Bonino, de bekende sociaal-ethicus van de Theologische Hogeschool in Buenos Aires (Argentinië), heeft in zijn pas verschenen boek ,,Christians and Marxists " (London 1976) gewaarschuwd tegen vlucht uit de diepere vragen en tegen pragmatisch opportunisme en accommodatie in de relatie tussen christenen en marxisten. Hij schreef: ,,Er is een marxistische methode om het christendom te interpreteren. Er is geen echte relatie mogelijk tenzij ieder de gelegenheid krijgt zichzelf te zijn. Wil de wederzijdse uitdaging vruchtbaar zijn, dat moeten marxisten en christenen niet pogen de diepe verschillen te reduceren tot simpele misverstanden." +) Als w i j ervan overtuigd zijn, dat de diepere verschillen niet mogen worden ontweken, rijst de vraag: welke themata dan aan de orde moeten komen in een eerlijke dialoog, waarin de diepere vragen niet worden ontweken. 6. Welke themata behoren aan de orde te komen in de dialoog tussen volgelingen van Jezus Christus en aanhangersvan de marxistische-leninistische ideologie? Men zou kunnen spreken over de ,,catechismus van het marxisme" in confrontatie met de bijbelse „didachè" (leer, onderwijs). Het lijkt vreemd van de „didachè" of ook

van de catech ismus van het marxisme te spreken. Het is echter helemaal niet zo vreemd als het lijkt. Toen Marx en Engels het communistische manifest opstelden (1848) gaf Engels de raad om daaraan de vorm van een catechismus te geven in vraag en antwoord. Hij vond dat die vormgeving het beste antwoord was op het religieuze onderwijs, dat door de kerk en de scholen werd gegeven. In die landen, waar het marxistisch-leninisme, of ook het marxistisch-leninisme en maoisme tot staats-religie zijn geworden, draagt het onderwijs daarin vaak de vorm van een soort catechismus. In de D.D.R. zelfs in de meest letterlijke zin middels een publikatie, die voorgeschreven is voor het onderwijs in de D.D.R. „Einführung in den dialektischen und historischen Materialismus". Wij zoeken nu naar de kernthemata en de kernstellingen van het marxisme. De opdracht, die in het Nieuwe Testament wordt gegeven, iso.a. het doorgeven en het vertolken van de ,,didachè" van het Messiaanse Rijk van de Messias Jezus (Mattheus 28:16-20). De ,,didachè" van het marxisme w i l de stand van zaken in de wereld veranderen. Ze w i l gepraktiseerd worden. De,,didachè" van Messias Jezus is blijkens het slot van de Bergrede bedoeld niet alleen om gehoord, maar om gedaan te worden. De bedoeling van de ,,didachè" is om het volk Gods de richting aan te geven waarin ze mogen gaan. Het moet er in de bovenbedoelde dialoog om gaan deze marsorders, indicatieven en directieven met elkander te vergelijken en om de orthopraxie van de „didachè" van Christus te zoeken ook in de confrontatie met de,,didachè" van het marxisme, zodat er een wederzijdse uitdaging ontstaat. I. Het atheïsme in bepaalde vormen van het marxistische systeem en het geloof in de levende God Beschrijving van dit atheïsme. Ontwikkelingen ervan. De veelheid van interpretaties ervan (o.a. die van Romadka). Is het atheïsme in het marxisme tijdgebonden? Is het een reaktie op heersende modellen van Godsgeloof of is het van principiële aard? De verantwoording van het geloof in de levende God tegen de achtergrond van het marxistische atheïsme. II. De met het atheïsme samenhangende leer van het economisch determinisme en het dialectisch materialisme, de ontwikkeling ervan en de zelfkritiek op deze leer in het nieuwe marxisme in confrontatie met de visies op de geschiedenis vanuit het christelijk geloof III. De leer van de klassenstrijd Ontwikkeling van de oorspronkelijke leer. Nuances daarin. Lenin's uitbreiding van de leer van de klassenstrijd. Evaluatieervan. En het zoeken naar alternatieve w e gen in de worsteling om sociaal-economische gerechtigheid. IV. Het mensbeeld in het marxisme en de bijbelse visie op de mens V. De marxistische visie op moraal en ethiek in confrontatie met Gods eisen VI. De marxistische religie-kritiek, de bijbelse religiekritiek en het dienen van God in geest en waarheid VII. De wisselende marxistische visies op Jezus de Messias In het oude marxisme en het revisionisme van Karl Kautzky. In degeschriften van Leszek Kolakowski. Hij schreef: Stichtende verhalen volgens de Heilige

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen