VU Magazine 1977 - pagina 159

yiï magazme25

Demonstratie in AHimaar tegen beroepsverbod (13 maart '77), naar aanleiding van uitlatingen van burgemeester Sabais van Darmstadt (waarmee Alkmaar relaties onderhoudt) waarin het beroepsverbod wordt gerechtvaardigd. man zelf werd betrouwbaar geacht maar de afwijzing werd gemotiveerd met een beroep op de ervaring dat in soortgelijke situaties in het verleden betrokkenen en hun familieleden onder druk werden gezet door regimes in landen achter het ijzeren gordijn. M.i. in dit geval een voorbeeld van ambtelijke koudwatervrees. Vergelijking Wat valt nu op als w i j de situatie in West-Duitsland met die in Nederland vergelijken? In de eerste plaats is het uitgangspunt verschillend. In West-iXiitsland gaat men ervan uit dat alle ambtenaren ( i n d e r u i m s t e z i n v a n h e t w o o r d ) z i c h positief moeten opstellen tegenover de staat en de belangrijkste grondwettelijke organen. De strekking van de Nederlandse regeling is veel beperkter: er moet voor gezorgd worden dat op posten, die de mogelijkheid bieden de staatsveiligheid of andere gewichtige belangen van de staat te schaden geen mensen terechtkomen, over welker trouwe plichtsvervulling onder alle omstandigheden men kan twijfelen. Daarmee hangt samen dat in West-Duitsland alle ambtenaren worden getoetst op hurt,.grondwetstrouw", terwijl in Nederland slechts bij ruim 3 0 % van de departementale funkties en bij ongeveer 7 0 provinciale funkties een veiligheidsonderzoek wordt ingesteld. Wat de departementale vertrouwensfunkties betreft hield dit in 1974 in dat slechts 1 0 % van het aantal verrichte veiligheidsonderzoeken gesprekken met informanten werden gevoerd; in de overige gevallen had het veiligheidsonderzoek een meer globaal karakter. In de gemeentelijke sfeer komen vertrouwensfunkties in het geheel niet voor, maar men mag aannemen dat bij sollicitanten naar funkties bij de gemeentepoiitiedetoekomstigewerkgeverzelf inlichtingen zal inwinnen over de betrouwbaarheid uit veiligheidsoogpunt van de kandidaten. In hoeverre overigens bij niet-vertrouwensfunktiestoch langsde weg van eigen informaties (referenties etc.) naar de politieke gezindheid en houding van sollicitanten wordt geïnformeerd is niet te achterhalen. Nog meer verborgen is de rol die eventueel op deze wijze verkregen informatie bij de uiteindelijke beslissing speelt. In de tweede plaats is er de vraag, of het lidmaatschap van een bepaalde vereniging iemand per definitie ongeschikt maakt voor een bepaalde funktie. In WestDuitslandzijn de meningen op dit punt verdeeld en ook de

praktijk loopt daar nogal uiteen. In het radikalenbesluit van 1972 wordt er vanuit gegaan dat bepaalde lidmaatschappen iemand „verdacht" maken: deze verdenking moet men als sollicitant dan maar zien te ontzenuwen. In de door de CDU/CSU geregeerde deelstaten wordt dezelfde gedragslijn toegepast. Voor het overige — de andere deelstaten en het centrale regeringsapparaat in Bonn — is men van mening dat een bepaald lidmaatschap reden kan zijn iemand niet als ambtenaar aan te stellen, maar dat een automatisme hier uit den boze is: steeds moet m e n een konkrete sollicitant bekijken en daarbij rekening houden met a l le bijzondere omstandigheden van het geval. In Nederland wordt dit laatste standpunt ook gehuldigd, maar daar is niet alles mee gezegd. Zo heeft minister De Gaay Fortman laatst nog in de Tweede Kamer verklaard dat hii nooit een kommunist tot burgemeester zal benoemen; tegen kommunisten elders in het overheidsapparaat had hij geen bezwaar, als verder niets op hen aan te merken is. Maar men blijft altijd zitten met de moeilijkheid dat motieven voor afwijzing van sollicitanten erg slecht te achterhalen zijn. Een veiligheidsonderzoek vindt pas plaats als iemand in principe al voor een bepaalde funktie uitgekozen is. Leidt dit onderzoek alsnog tot een afwijzing dan is er een beperkte verweermogel ijkheid. Maar in hoeverre in het stadium dat daaraan voorafgaat al mensen op grond van hun politieke overtuiging worden afgewezen blijft veriborgen. Zo'n afwijzing is trouwens al lang niet altijd verwerpelijk: dat men in Maastricht geen SGP-er burgemeester maakt is heel zinnig beleid. Ook het feit dat men bij een aantal funkties bewust streeft naar een uit een oogpunt van politieke opvattingen evenwichtige samenstelling van bepaalde diensten kan betekenen dat iemand die tot een politieke richting behoort die in die dienst al oververtegenwoordigd is, juist opgrond van zijn overtuiging niet in aanmerking k o m t Maar in andere gevallen is zo'n afwijzing w e l laakbaar, b.v. als juist naar een eenzijdig samengesteld apparaat wordt gestreefd. Als het waar is, wat w e l beweerd wordt, dat men aan bepaalde instituten van de Universiteit van Amsterdam zijn kansen op een benoeming als wetenschappelijk medewerker wet vergeten kan als men geen CPN-er is, dan is dat een even kwalijke zaak als dat men systematisch CPN-ers uit overheidsfunkties zou w e r e n enkel op grond van dit lidmaatschap.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen