VU Magazine 1977 - pagina 406

Mü magaune 8 Leukemie Leukemie is een ziekte waarbij sprake is van een kwaadaardige woekering van witte bloedcellen. Onder degenen die zich met deze ziekte bezig houden, is de laatste tijd speciale belangstelling ontstaan voor de bloedcellen die tevens in de lymfe voorkomen, de lymfocyten. Er bestaan vormen van leukemie waarbij bepaalde groepen van deze lymfocyten in veel te grote getale voorkomen in het bloed. Onder de lymfocyten komen (naast mogelijk nog een aantal andere) twee belangrijke groepen voor: de T-cellen en de B-cellen. T-cellen spelen vooral een rol bij de cellulaire immuun-respons; de B-cellen bij de humorale (in werkelijkheid mag een zo grove onderscheiding niet worden gemaakt. Groepen T-cellen spelen ook bij de humorale immuun-respons een rol; hetzij als ,,helpercellen", hetzij als ,,suppressor-cellen", die te maken hebben met het afremmen van een immuun-respons. Dit afremmen is net zo essentieel als het op gang komen. Een lymfeklier kan bijvoorbeeld tijdens een immuun-respons honderdvoudig toenemen in grootte en gewicht. Dat kan natuurlijk niet ongebreideld doorgaan; het proces moet ook weer tot staan worden gebracht). Nu blijkt, dat bij een bepaalde vorm van leukemie een woekering optreedt van T-cellen en bij een andere vorm van niet-T-cellen. De ene vorm van de ziekte is veel heftiger, veel agressiever dan de andere. Voor de behandeling is het van groot belang te weten met welke vorm men te maken heeft. Identificeren In het onderzoek gaat het er om de groep lymfocyten die in het bloed van leukemie-patiëntjes overheersen, te identificeren. Men wil het probleem

op twee manieren te lijf gaan. Het zou kunnen zijn, dat er bepaalde kleuringen bestaan, op bepaalde enzymen, waarmee direkt zou kunnen worden vastgesteld wat een T-cel is en wat een B-cel. Dat zou de kortste weg zijn. Daarnaast wordt ook de veel moeizamer weg bewandeld waarbij gebruik wordt gemaakt van karakteristieke, antigene eigenschappen van de cellen. T-cellen hebben namelijk andere eiwitten op hun oppervlak dan B-cellen. Door gebruik te maken van immunohistochemische technieken kan men de B-cellen en de T-cellen die wat vorm betreft sterk op elkaar lijken, van elkaar onderscheiden. Omdat als merker het enzym ,,peroxydase" wordt gebruikt, is sprake van een ,,immuno histoperoxydase" methode. Deze manier van merken van cellen heeft naast andere het voordeel, dat tegelijkertijd nog andere eigenschappen van een cel kunnen worden bestudeerd. Dat betekent dat een cel niet alleen kan worden opgespoord, maar dat daarnaast ook kan worden gekeken naar bepaalde functies van diezelfde cel. Een grote moeilijkheid daarbij is, de anti-stof, die de cel moet,,opsporen", zo specifiek te maken, dat deze alleen die cel herkent, die men wil bestuder e n - bijvoorbeeld alleen de T-cel - en de andere cellen ongemoeid laat. En

nu bestaan er wel technieken om de antistof,,specifiek te maken" door allerlei ongewenste kenmerken uit een anti-stof-oplossing weg te werken, maar al doende raakt men dan niet zelden ook het kenmerk kwijt dat men had wülen overhouden.

Coördinatie Wanneer de landelijke coördinatie en organisatie naar wens verlopen, zal het materiaal waarmee zal worden gewerkt, tevens worden bewerkt in het Centraal Laboratorium van de Bloedtransfusiedienst van het Nederlandse Rode Kruis. Daar wordt met een andere technieken o.m. immuno fluorescentie) aan dezelfde problematiek gewerkt. Na verloop van tijd zullen de bevindingen met elkaar worden vergeleken. Verder zal worden getracht tot een classificatie te komen van de verschillende vormen van leukemie (B-cel leukemie, T-cel leukemie en andere vormen), vooral in verband met de prognose van deze ziekte. Tenslotte is het dan natuurlijk de vraag of die kennis betekenis heeft voor de behandeUng van leukemie. Gehoopt wordt dat een antwoord op die vraag minder ver weg ligt dan men soms geneigd is te denken.

Schema 2 Vreemde stof (antigeen) herkenning Immuunrespons soort: door: effect: overdraagbaar door:

Cellulair ,,anti-cellen" (T-lymfocyten) vernietiging antigeen, bijv. transplantaat

Humoraal antistoffen (door B-lymfocyten) binding aan antigeen-complex dat wordt afgebroken

cellen

vocht (bloedserum)

Hft herkennen van een cel door een immunohistochemische techniek: 1. Antilichamen tegen een bepaald, kenmerkend oppervlakte-eiwit van de cel worden gemaakt door ze in te spuiten bij een konijn; 2. Tegen deze (konijne-) antilichamen worden antilichamen gemaakt door ze op hun beurt in te spuiten bij een schaap; 3. Deze (schape-)antilichamen worden gemerkt met een label, in dit geval een (kleurloos) enzym. Op een histologisch preparaat waarin zich de aan te tonen cel bevindt worden nu de volgende reacties uitgevoerd: 1. Het konijne-antilichaam bindt zich met het oppervlakte-eiwit van de cel (en alleen daarmee; andere eiwitten blijven vrij); 2. Het gemerkte schape-antilichaam bindt zich aan het konijne-antilichaam; 3. De merker wordt gekleurd: het onzichtbare enzym wordt zichtbaar. De nu gekleurde cellen zijn die men wil aantonen. Anflere cellen die dit kenmerkende oppervlakte-eiwit niet bezitten, kleuren niet. (Deze, schijnbaar ingewikkelde methode die echter bepaalde voordelen biedt, wordt in het laboratorium toegepast om T-lymfocyten bij ratten en muizen aan te tonen. Het plaatje is getekend door de doctoraal student biologie (B5') Hans van den Brink).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen