VU Magazine 1977 - pagina 127

mJ magazine 37

toe niet. In zijn boekje merkt hij omtrent de dialoog het volgende op: de bedoeUng van de dialoog schuilt niet in een tot vaagheid leidende vervloeiing van standpunten, maar in een heldere uiteenzetting van de verschillen tussen die standpunten — als een wederzijdse uitdaging. Te luisteren naar anderen betekent niet dat men de eigen traditie zou verraden. Overtuigde christenen — aldus nog steeds Lochman -- zullen bij wijze van spreken, de bijbel niet tegen Das Kapital van Marx en overtuigde marxisten Das Kapital niet tegen de bijbel inruilen. Maar wat volgens Lochman een echte, goede dialoog ook kenmerkt is dat zij boven zichzelf uitstijgt en de ogen opent of opnieuw opent voor het transcendente. En als dat bereikt wordt kan de dialoog niet helemaal onvruchtbaar blijven. Ik heb het gewenst geacht dit naar voren te brengen, omdat blijkbaar ook binnen de VU misverstanden bestaan omtrent de bedoelingen van dit onderwerp. Dat blijkt uit een artikel van een student in Ad Valvas onder de titel: Dialoog christendomMarxisme onmogelijk. Ik waardeer de bezorgheid, die uit dit artikel spreekt. Het bewijs van zijn stelling ontleent de auteur goeddeels aan de geschriften van Solzjenitsyn. Ik ken ook wel enkele van diens geschriften. Zo heeft zijn Goelagarchipel mij gefascineerd en beklemd. Maar juist ook omdat er een Goelagarchipel is, heeft de commissie voor een zodanige uitwerking van het onderwerp gezorgd, dat het niet zou blijven bij theoretische, wijsgerige en theologische beschouwingen zonder meer, maar dat ook — om het zo te formuleren — de leer zou worden betrokken op de maatschappij, op de samenleving en op de plaats van de mens daarin. Maar marxisten en christenen mogen een gesprek niet uit de weg gaan. Zij behoeven ook niet bevreesd te zijn voor een dialoog, zeker niet als zij die voeren op de wijze zoals Lochman heeft aangegeven en als zij zich gelegen laat liggen aan hetgeen de bijbel omtrent de mens en de samenleving aan hen meegeeft. In het eerste college in de cyclus moet het gaan over de maatschappelijke context, waarbinnen de opvattingen over de inrichting van de maatschappij en van de plaats van de mensen daarin onder invloed van

het christendom, respectievelijk van het marxisme zijn ontwikkeld. Van dit college volgt hieronder een korte samenvatting.

groei van de bevolking per saldo een toeneming van het inkomen per hoofd van de bevolking tot gevolg had. Kortom: de i9e eeuw gaf, vergeleken met de vroegere SAMENVATTING COLLEGE eeuwen een ongekende stijging in de welHoewel een beschouwing over christendom vaart te zien. In zijn materiële ..way of en maatschappij eigenlijk haar uitgangslife" — zo is het aardig uitgedrukt — punt zou moeten hebben in de vroegstond b.v. de Engelsman in 1750 dichter christelijke tijd en met name in de middelbij de legioensoldaten van Caesar dan bij eeuwen, toen er geleidelijk aan een maatzijn achterkleinkind. schappijleer werd ontwikkeld is daarvan Gezien deze geweldige vooruitgang in alafgezien, omdat de moderne maatschaplerlei, maar vooral in materieel opzicht is pij problematiek goeddeels bepaald geworhet niet verwonderlijk dat er waren die den is door onderscheiden ontwikkelingen, met een vooruitgangsgeloof vervuld werdie de I9e eeuw te zien heeft gegeven. den. Dit geloof werd overigens niet alleen Bovendien heeft toen Marx zijn theorieën maar door de mogelijkheden die de techontwikkeld. Bij de wieg van de 19e eeuw niek bood, gewekt. Het vond zijn grond hebben — zo is het wek gesteld — de ook in de Verlichtingsfilosofie der 18e Fransen en de industriële revolutie gestaan. eeuw die de rede tot betrouwbare leidsDe eerste heeft grote invloed gehad in po- vrouw der mensheid verhief. Geleid door litiek opzicht, terwijl de tweede haar spo- de rede en door vermeerdering van zijn kenren heeft getrokken op het economische nis, ook omtrent de wetten die de natuur en sociaal-maatschappelijke vlak. En aan- en de samenleving beheersten, kon de mens gezien het over de maatschappelijke con- zelf goed worden en kon hij bovendien text gaat, ligt het voor de hand hoofdza- een goede samenleving bewerkstelligen. kelijk aandacht te besteden aan de indusMen zag het paradijs op aarde werken. triële revolutie en haar gevolgen voor de Carl Becker heeft dit treffend geformumaatschappij en de samenleving. Begonnen leerd in zijn in 1932 gepubliceerd boek, in Engeland omstreeks het midden van de dat hij als titel meegaf: „ The heavenly 18e eeuw heeft deze zich in de loop der 19e city of the 18th century philosophers", eeuw verbreid over het vasteland van Euro- daarmee aangevend de secularisatie van pa — en daarnaast tevens over de V.S., de bijbelse paradijsgedachte: de mensheid terwijl zij in het laatste kwart der eeuw is in staat hier op aarde het paradijs te ook Japan beroerde. Ten gevolge van de vestigen. Op het terrein van de economie industriële revolutie werd geleidelijk de leidde dit tot de overheersing van de zgn. agrarisch-commerciële maatschappij van economische wetmatigheid. Als de econode vroegere tijd omgezet in een industriële mische wetten in volle vrijheid konden maatschappij. worden geëffectueerd, zou de welvaart zich De industriële revolutie is als zodanig een vanzelf ontplooien. De klassieke school technologisch proces. Ze houdt in de sub- der economie vertaalde dit in de vorm stitutie van menselijke arbeidskracht door van het economisch liberalisme. Maar — machines, de aanwending van onbezielde en dit was de keerzijde van deze ontwikenergie — eerst stoom, daarna ook elec- kehng — de technisch-economische voortriciteit en ten slotte kernenergie — in uitgang ging gepaard met ingrijpende wijplaats van menselijke en dierlijke energie zigingen in de maatschappelijke structuur. en ten slotte de aanwending van anorganische De agrarisch-commerciële maatschappij grondstoffen. Deze drie elementen samen veranderde geleidelijk in een industriële waren in staat de productie en de producmaatschappij. De industrie werd de snelst tiviteit te verhogen. groeiende sector en dit ging ten koste van de landbouwsector en van het ambachteVoor het eerst in de geschiedenis was er lijke en kleine bedrijf, dat voortaan in ook sprake van een cumulatieve vooruitde schaduw van het industriële grootbegang in de techniek, zoals er ook mede drijf zou moeten leven. Mede daardoor daardoor voor het eerst zich een voortbrokkelde wat in de 18e eeuw nog over gaande economische groei voordeed, hetwas van de vroegere standenmaatschappij geen mede in aanmerking genomen de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen