VU Magazine 1978 - pagina 425

nl magaTJuie 27 W 1878

ZEVENDE

J*ABQ*NQ

N'. 1 9 3 0

DE STANDAARD. Aba&B*m«Bttpriji ^cr 3 m i a f u f ï : iaktix Numnefi I. Utf las het ivatl.

BrRUiL: namMMUaat IM, AMUertaB. «rulw-Wgmr i. IL mrT.

kintVÊ^m: n a 1 M < n«d* 90 OM; «u l«tt«c»ta 10 Gtal p«r n^a.

la Je d r i e t r o o t e P r o t e x a a t s e b e BIjkra, Piahra. EB;eliiail ea te VereeDl;<e NUlen, «le.eTeaals ket oaze, lear (caeafd TaakerWklii £jja, bcitaat. voor ieder die zalks rerlaact. de aioKetijkkeld wai /ija klad te zeedea aaar ^en sekMl • « ! dea BljkcL" Otuelfde 11 nuk ket letal l a d e v i | f k l e i a e P r i i t r > l a » t > c h e kaalakrijkea raa Zaedes, Hmrareiea, Deaeamkea, Warteaiberi; ea SakMa Ea alleea la tiet M»k aoc evenvecead PrateslaatMlie Kualakrijk der iVederlaadea bexuat. attxeaMaea raor d< ritkerem, dese «•tctljkbeM ü i n ' .

Kuyper als 'statisticus'

'Hoe dommer, hoe braver' De statistiek is in opkomst. Er wordt in het land gesproken over het oprichten van een Centraal Bureau voor de Statistiek en ook al is het nog niet zover, wel kan worden waargenomen dat in de berichtgeving van De Standaard nog al eens gebruik wordt gemaakt van rijtjes cijfers. Ook Kuyper laat de cijfers spreken, al doet hij dat op een manier die de huidige statisticus zich wellicht achter het oor zal doen krabben. Hij springt nogal merkwaardig om met oorzaak en gevolg. Waar gaat het om? Op 29 november schrijft Kuyper een hoofdartikel onder de kop ,,Schoolfiüun" en ,,Braaf zijn". Hij is er op uit, een liberaal ..lievelingsdenkbeeld te ontzenuwen, het denkbeeld namelijk (,,sprookje", noemt Kuyper hel) dat hoe meer men naar school gaat. hoe braver men zou worden. Hij produceert twee staatjes: één over het analfabetisme per provincie en één over het aantal buitenechtelijke geboorten. Ze zien er zo uit: liezen noch .schrijven op de 100 milicieiM N.-HoUand 8.15 Z.-Holland 9.02 Friesland 10.93 Groningen 10.96 Drente 11.48 Utrecht 12.45 Gelderland 14.01 Overijsel 14.35 I^imburg 16.93 Zeeland 19.20 N.-Brabant 23.03 Onechte geboo rten een op elke Limburg N.-Brabant Overijsel Friesland Drente

47.14 45.99 46.43 41.63 35.27

Gelderland Zeeland .N.-Hottand Z.-Holland Utrecht Groningen

32.82 26.94 26.13 23.12 22.73 21.89

Uit deze tabel blijkt, schrijft Kuyper, ,,dat de Provinciën die het domst zijn het winnen op het stuk van braafheid en dat omgekeerd de gewesten der verlichting zedelijk het laagst zonken. Noord-Brabant en Limburg die donkerzwart getint zijn op het stuk van lezen en schrijven, leveren tweemaal zoo weinig onechte kinderen op als Groningen en NoordHolland. En die provinciën waar, gelijk in Groningen en Noord-Holland èn de schoolmeester èn de moderne predikant met het beste succes ,,licht" aanbrachten, blijken op zedelijk terrein nog het zwartst van allen te staan. Tevens merke de ijverige antipapist hierbij op, dat de Roomsche provinciën zedelijk lang niet altijd het slechtst zijn. Althans indien men uitsluitend niet-roomsche gewesten, Groningen en Drenthe b.v. met Limburg en Noord-Brabant vergelijkt, valt de vergelijking zeer verre in Rome's voordeel uit. En dat niet alleen op het stuk der onechte geboorten, maar evenzeer op de droeve lijst der zelfmoorden. Op elke 21 kinderen één onecht kind in Groningen en in Limburg daarentegen niet meer dan één onechte geboorte op de 47. Cijfers die spreken". GEREFORMEERDEN Kuyper beschikt over nog andere cijfers. De roomse

bevolking loopt in aantal achteruit, de protestantse groeit. Men zou veronderstellen dat Kuyper daar blij mee zou zijn, maar neen. De aanwas kan ook een gevolg zijn van ..lichtzinnig of gedwongen huwen" en dat leidt tot achteruitgang in maatschappelijke welstand. Uit de gegevens volgt, aldus Kuiyper. .,dat ,.lezen en schrijven", hoe prijslijk op zich zelf ook, met het ,,braver" maken van de bevolking niets uitstaande hebben; en dat het ,.domme" Rome, dat ook haar volgelingen liefst ,,dom" houdt, dan toch nog het best van al de kunst bleek te verstaan, om èn de te onbezonnen

Wat speelde zich in de jaren die vooraf gingen aan de oprichting van de V U , honderd jaar geleden, zoal af? Netals de vorige maand ook nu weer een greep uit de Standaard. Ditmaal: november 1878 huwelijken, en de onechte geboorten, èn de te sterken aanwas der bevolking, èn de verarming van haar aanhangers tegen te houden. Kon hierbij nu b.v. een statistiek ook van de Christelijk Gereformeerde Kerk gevoegd, dan zijn we vast overtuigd, dat hieruit blijken zou, hoe een goed-georganiseerd Gereformeerd leven nog weer veel profijtelijker werkt dan Rome's band, maar zooveel staat dan toch nu reeds vast, dat een maatschappelijk leven dat geestelijk voor bandeloosheid bewaard bleef, het zeer verre van ,,de anarchie der verlichting" in zedelijk gehalte wint".

Internationale complotten?

Aanslagen op Spaanse en Italiaanse koningen In Madrid vuurt de jonge kuipersknecht Moncasi een schot af op de Spaanse koning Alphonsus, die, na een rondreis door zijn land, zijn intocht maakte in de hoofdstad. ,,Juist toen de Koning de hand aan den hoed bracht om te groeten, hoorde men een schot; de vorst keek even rond en reed rustig voort. Het schot was afgevuurd door een jongmen.sch die echter te laag had gemikt". De dader wordt gepakt. De Standaard weet van hem te melden dat ,,hij van goede afkomst is, maar weinig lust tot werken had". Bovendien stond de man bekend ,,om zijn overdreven staatkundige denkbeelden". Nog maar nauwelijks zijn de Standaard-lezers de schrik over dit bericht te boven, of er wordt een volgende aanslag op een vorstelijk per-

soon gemeld: in Napels raakt koning Umberto (,,Humbert" noemt de Standaard hem) van Italië bij een aanslag licht gewond. De dader, de kok Passamente. schrijft in een brief aan zijn moeder onder meer: ,,Ik heb de menschheid verdedigd tegen de dwingelanden, die zich allen rijk gemaakt hebben. Die beulen zullen verdwijnen met de algemeene republiek". Dat zijn drie aanslagen binnen een paar maanden (eerder was de Duitse keizer beschoten). In de berichten wordt melding gemaakt van internationale complotten. ,,De wereld wordt zich meer en meer bewust van het feit, dat over heel Europa een netwerk is gespreid (zie verder pag. 28)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen