VU Magazine 1979 - pagina 19

Wl magaTme 17 A.R.-affiche in 1929

Kuyper bijna driel^wart eeuw geleden heeft gepubliceerd. Wij kunnen dat verstaan." IVlaar wel wijst De Standaard er dan op dat hierbij veelal wordt vergeten dat Kuyper als het ware voorvoelde dat het ijveren voor de corporatieve gedachte samen zou kunnen gaan met een onderdrukking van de persoonlijkheid. Kuyper pleitte „vooree/? geleding der natie in corporaties, zodat de natie weer in organisch verband haarzin en neiging zou kunnen openbaren" en „voor de zelfstandigheid der personen." Of dat tegelijk kon is weer een ander verhaal (Van Weringh acht een en ander onverenigbaar) maar waarop het aankomt, is dat het niet louter onzin was wanneer fascisten zich op Kuyper beriepen, al maakten ze zich dan ook slechts met een stuk van Kuyper uit de voeten. Van Weringh kan dan ook met de driestarrenschrijver in De Standaard van 1941 verstaan „dat Kuyper door velen werd beschouwd als een wegbereider van beginselen, die in het nationaal-socialisme een reductie ad adsurdum vonden." Abraham Kuyper komt er niet best af in het boek van Van Weringh. De anti-revolutionaire partij, die hij een eeuw geleden stichtte, wordt vergeleken met de Christlich-Soziale Partei van de Duitse predikant Adolf Stöcker (opgericht in 1878 onder de naam Christlich Soziale Arbeiter Partei; zie de rubriek De Standaard, die in menige studie wordt beschouwd als een beweging, die voorafging aan het nationaal-socialisme. Voor wat betreft Frankrijk keek Van Weringh naar de door Charles Maurras geleide Action Frangai-

Deelname aan verzet Verdeling IMed. beroepsbevolking over de kerkgenootschappen volgens volks- en beroepstelling 1947 CBS Geref. Ned. Herv. R. Kath. Overige Geen 8,9% 32,3% 35,7% 3,6% 19,5% Verdeling verzetsslachtoffers van 6777 bij Stichting '40-'45 bekende gevallen 18,5% 24,4% 17,7% 6,1% 33,3%

Vorm van verzet Hulp aan onderduikers 24% , 26,6% 18,3% Illegale pers 17,9% 23,2% 17,6% Gewapend verzet en spionage 19,6% 26,6% 18,6% Onderduikers 21,4% 30,9% 28,0% Binnenlandse Strijdkracht en 17,5% 34,2% 19,5% Geestelijk verzet 21,8% 25,9% 16,7% Communistisch verzet 0,5% 4,2% 2,9% Economische sabotage 7,5% , 33,6% 20,2% Jehova's getuigen 1,8% 5,3% 0,0% Overige verzet 12,2% 24,2% 28,2% (Gegevens uit onderzoek-Lamers, 1958)

6,7%

24,4%

5,9%

35,4%

4,5%

30,7%

1,6%

18,1%

6,9%

21,9%

4,6%

31,0%

2,9%

89,5%

3,4%

35,3%

89,3%

3,6%

5,2%

30,2%

se, alle drie bewegingen die behoren tot de romantisch-restauratieve stroming tegen de ideeën achter de Franse revolutie, Van Weringh: „Als wij de bewegingen van Kuyper, Stöcker en Maurras (...) naast elkaar zetten, dan valt als gemeenschappelijk uitgangspunt op: de idee van de samenleving ais een nationaal organisme. Dit gaat uit boven de lutherse, (neo-) calvinistische en {pseudo}roomskatholieke gezichtspunten van de drie leiders' Dit nationale besef heeft belangrijke implikaties. Om te beginnen wordt gestreefd naar een krachtige, gezonde en sterke natie; het gaat, meestal vanuit de geschiedenis geredeneerd, om de grootheid van het land (die moet dienen voor de ere Gods of het voldoen aan de eisen die de Voorzienigheid stelt). Alles wat hiermee te maken heeft en kan hebben, treffen we in meerdere of mindere mate aan: een militaire gezindheid, een militaire beeldspraak, nadruk op de nationale symbolen, annexatie van een groots verleden en projectie daarvan in een veelbelovende toekomst, veelal het spreken over de nationale bodem en het nationale bloed. e.d. Kortom, nationale „body-building,,. Omdat niet alle leden van dat organisme zich hiervoor inzetten, wordt er een tweedeling aangebracht tussen de „nationale kern", waarin alle goede deugden geconcentreerd zijn en „de rest", die deze kern in haar bestaan bedreigt en daarmee de totale natie, omdat we hier te maken hebben met een universalistische tendens. (...) Zowel in de bewegingen van Stöcker en Maurras ais in die van Kuyper bestaat die rest uit liberalen (liberalisten), socialisten, communisten, pacifisten en joden. Deze rest is per definitie verkeerd en een gevaar voor het land of de natie. Tegen die rest moet dan ook worden opgetreden, vanuit het mandaat dat de volkskern zichzelf opgelegd heeft of opgelegd weet door God of de Voorzienigheid. Het ligt aan de omstandigheden, waarin de nationale kern verkeert, hoe dat optreden zal uitvallen. Een scala van mogelijkheden is denkbaar, waarbij het feit of de kern minderheid of dominant is, grotendeels bepalend zal zijn voor de uiteindelijke maatregelen. Als we die mogelijkheden op een schaal zouden uitzetten, dan zou die kunnen lopen van verbale agressie, via twijfelen aan burgerschapsrechten en het plaatsen buiten de zedelijke gemeenschap van „het volk" tot (uiteindelijk) de politieke detentie (en erger) in het concentratiekamp. Bij ieder punt op deze schaal zouden voorbeelden te geven zijn, van het betitelen van het socialisme als iets „diabolisch" (...) tot en met Boven-Digoel en Auschwitz. Dat deze verschijnselen voorkomen, is niet slechts een betreurenswaardig nevenverschijnsel, in de trant van „waar gewerkt wordt vallen spaanders", maar een noodzakelijk uitvloeisel van het denken en handelen vanuit de „binnencirkel."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen