VU Magazine 1980 - pagina 23

m magazine 20

yn magazine 21

Kabel

Kabinet

Maar anders ligt het bij de kabel. Wie daarop w o r d t toegelaten kan thans met betrekkelijk weinig investeringen in het transport miljoenen huiskamers bereiken. Geen dure sateliet behoeft daarvoor te worden gelanceerd, geen onzekerheid is er of er voldoende kijkers bereid zullen zijn een speciale antenne aan te schaffen voor de ontvangst, het transportmiddel l i g t e r a l kanten klaar, betaald door de kijker zelf. Al jarenlang w o r d t in tal van sectoren van de commerciële wereld gepiekerd hoe deze mogelijkheid te benutten voor commerciële exploitatie. De openingszet in het schaakspel o m het gebruik van de kabel is thans gedaan door de firma Delta-kabel en hoewel dit in theorie al jaren eerder had kunnen en moeten gebeuren, komt nu pas de publieke (en politieke) discussie goed op gang over de vraag wat w e eigenlijk willen met de kabel die i n d e loop van de jaren zeventig in miljoenen Nederlandse w o n i n gen is aangebracht. Waarom is dat eigenlijk gebeurd? Wilde Nederland een nieuw communicatie-middel naast de bestaande? Zo is het niet gegaan en dat verklaart tegelijk waarom de kabel-bezinning tot dusver beperkt bleef tot een beperkt aantal geïnteresseerden dat tijd had o m naar symposia over dit onderwerp te snellen en o m de bepaald niet eenvoudige technische literatuur door te nemen, die van diverse kanten werd geproduceerd. De kabel is 'n sterk sprekend voorbeeld van een technische ontwikkeling die geaccepteerd werd zonder dat „ m e n " zich de gevolgen daarvan realiseerde. Hoewel het hier ging o m 'n zaak waarbij thans s o m m i g e n Orwell-visioenen krijgen, begon het heel onschuldig als 'n zaak die beantwoordde aan de (Hollandse) neiging tot netheid, 't Was zo'n slordig gezicht al die tv-antennes op de daken. Ze

Bepaald niet irreëel is de gedachte dat nog eens een kabinet zal vallen op de kabeltelevisie. Er zijn reeds politieke waarnemers, die geen cent meer geven voor een VVD-CDA-coalitie als deze het eind september van dit jaar eens moet worden over het gebruik van de kabel. PvdA en christelijke partijen redden het als vanouds wel samen op omroepgebied, maar de liberalen hebben van oudsher een afwijkende visie samen met een beperkt aantal KVP-ers en CHU-ers. De veel geuite veronderstelling dat de betrekkelijke eensgezindheid van socialisten en christelijke partijen op omroepgebied samenhangt met de veronderstelling dat zij alle de belangen van een zuil hebben te behartigen (VARA, KRO en NCRV) is maar voor 'n beperkt deel juist. In vrijwel elk land geeft de vraag of en in welke mate commerciële exploitatie van radio en televisie moet worden toegestaan een felle strijd en ongetwijfeld zou deze ook in ons land zijn ontbrand wanneer ten tijde van het kabinet-Schermerhorn (eind '45, begin '46) minister Van der Leeuw het gelukt was in de ether het zuilenstelsel te vervangen door een nationale omroep.

De v r o u w e n hadden de „ m a c h t , " Neelie S m i t - Kroes (achter de microfoon) en Til Gardeniers (CRM)

stonden bovendien niet eens allemaal recht. Nu behoefde niemand daarnaar te kijken (een argument dat tot vervelens toe is aangevoerd o m de moeilijker te ontwijken tv-reclame te rechtvaardigen) en eigenlijk deden buiten Sint Nicolaas en zijn knecht dat ook slechts weinigen, maar w i e in ons land pleit voor grotere netheid, ontmoet nimmer bestrijders. We zijn een propere natie (volgens Abraham Kuyper een vrucht van het Calvinisme) en instemmend g e m o m p e l mocht dan ook in brede kring w o r d e n verwacht bij wie zich keerde tegen de slordige „ a n t e n n e w o u d e n " op de daken. Gesproken werd zelfs van „horizonvervuil i n g " . En dat terwijl we na de tweede wereldoorlog juist verlost begonnen te raken van buitenantennes voor de radio door de opkomst van in radio-toestellen ingebouwde antennes en kamerantennes. Kon de techniek niet iets dergelijks leveren voor de televisie? Niet voor een optimale ontvangst van het beeld. Als het goed is moet de ontvangantenne de zend-antenne over de k r o m m i n g van de aardbol kunnen ,,zien" (hetzelfde geldt voor FM-radio, vooral bij stereo-uitzendingen). Vandaar de vele hoge tv-torens die her en der in ons land verrezen. Hinderlijk voor een goede ontvangst bleken daarbij de vele hoge flatgebouwen, die in dichtbevolkte gebieden verrezen en andere hoge installaties, zoals haven-installaties en gashouders, kranen en dergelijke. Praktisch was het o m op een hoog flatgebouw één antenne te plaatsen voor alle bewoners samen. En daar ligt eigenlijk het begin van een technische ontwikkeling, die zou uitgroeien tot een geheel nieuw communicatie-middel met t o t dusver ongekende mogelijkheden, die s o m m i g e n Orwell-achtige nachtmerries geeft, die de wetgever in verwarring brengt en die de bijl zou kunnen leggen aan het functioneren van het binnenslands veel gesmade en buitenslands veelgeprezen Nederlandse o m roepstelsel.

omroepstrijd in ons land gewoed, die niet onderdeed voor die in de jaren dertig. Het bedrijfsleven had zich aanvankelijk goed georganiseerd, maar naarmate uit buitenlandse voorbeelden bleek dat er goud was te verdienen met commerciële televisie, kwamen er steeds meer kapers op de kust, die een graantje w i l d e n meepikken. Het commerciële tv-front verbrokkelde en slechts met de grootste moeite lukte het o m alle gegadigden te overtuigen dat men de handen moest ineenslaan Te elfder ure lukte dat onder leiding van ir. Maris en het was de w a n h o p i g e laatste stormloop van deze combinatie, waaraan het kabinet-Marijnen is bezweken. Met name de liberalen hadden praktisch hun lot verbonden aan het starten in Nederland van commerciële televisie. Opgejaagd door het bedrijfsleven konden de liberale ministers geen stap meer terug in het kabinet. Er ontstond een „ n u of n o o i t " - s t e m m i n g en opeens was er een kabinet-crisis. Slechts weinigen hadden die zien aankomen. Praktisch de gehele parlementaire pers was overrompeld, geconcentreerd als men

'n Verschil in visie op wat de functie moet zijn van deze massacommunicatie-middelen speelt primair een rol.

Welke functie Moet het m e d i u m gebruikt worden voor het kweken van politieke en sociale bewustwording, godsdienstige en culturele vorming? Of moet het primair een amusementsfunctie worden toegekend, verstrooiing en afleiding biedend aan wie ontsnappen wil aan de werkelijkheid van alledag? Ook voordat het bedrijfsleven de mogelijkheden van radio en tv ontwaarde o m het publiek op te voeden tot vooral consument, bestond er belangstelling in Nederlandse ondernemerskringen welke kant het zou uitgaan. Met name de oprichting van de VARA in 1925 verontrustte velen. En als tegenwicht w e r d o.a. de NOV opgericht (Ned. Omroepvereneinging, opgegaan in wat later de AVRO werd), die ijverde voor het weren van alle politiek in de ether. De oprichters bestonden alle uit liberalen, die steun voor hun streven zochten bij het Verbond van Ned. werkgevers, maar het was niet zozeer de bedoeling liberale politieke opvattingen via de radio te propageren, maar o m de omroep juist „ t e verlossen van politiek", zoals dat heette. De werknemer dient in zijn vrije tijd te worden geamuseerd, niet gepolitiseerd, is de achterliggende gedachte. De laatste kweekt maar onrust. Het is allemaal heel anders gelopen in Nederland, maar het verlangen naar aether-beheersing bleef leven in deze kringen en slechts enkele dagen nadat voor het eerst na de oorlog de socialisten in de oppositie waren geraakt, begon in 1959 het kabinet-De Quay al te denken aan het toespelen van een zendconcessie aan het Nederlandse bedrijfsleven. Gedurende de gehele periode van de liberaal-christelijke coalitie, die eindigde met de val van het kabinet-Maijnen in 1965, heeft er een

Til Gardeniers in gesprek met CDA-kamerlid Scholten.

was op andere problemen dan het onderschatte omroepvraagstuk. Ook de PvdA leek allerminst te hebben gerekend op de bereidheid van KVP en ARP o m naar aanleiding van het omroepvraagstuk van coalitiepartner te wisselen.

Omroepwet De formatie van het kabinet-Cals verliep evenwel wonderlijk snel en in die periode w e r d na jarenlange strijd de o m r o e p w e t geboren, waarin het bedrijven van commerciële televisie in ons land werd uitgesloten. Wel w e r d , als concessie naar het bedrijfsleven, (van de Hilversumse omroepen hoefde het niet) is reclamemogelijkheid op het scherm geschapen, de huidige STER, maar de programmaverzorging zou in handen blijven van niet op winst gerichte organisaties. In hun belangrijkste doelstelling hadden de VVD en bedrijfsleven een zware nederlaag geleden. Twee ondernemingen, Veronica en REM, (TROS)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen