VU Magazine 1981 - pagina 214

staalman, de antirevolutioiiair die Kuypers carrière Icnaicte Wie was de man over wie Abraham Kuyper uitgegleden is bij de verkiezingen van 1905? De nederlaag heeft Kuypers politieke macht voorgoed geknakt. Een nieuw kabinet zat er voor hem niet meer in. En tot aan z'n dood toe in 1921 is Kuyper blijven mokken daTde kiezers van 1905 hem niet de kans hadden gegund om z'n werk, een stuk sociale wetgeving in Nederland af te maken. „Afval en ontrouw" klaagde Kuyper later, hadden hem de das omgedaan.

Afval van wie? In een werkstuk ,,De Christen-democratische partij van A. P. Staalman" hebben twee VU-studenten, Kobus de Boer en Jan Nijdam deze geschiedenis nog eens op een rijtje gezet. Het werkstuk ontstond in het kader van een werkcollege. „De christelijke-sociale/socialistische stroming in Nederland, 1900-1946", waarin uiteraard de meeste aandacht zal uitgaan naar de CDU van de jaren dertig, het partijtje van Van Houten, Van Randwijk, Buskes en Fedde Schurer, dat na WO II is opgegaan in de PvdA. Deze partij, waarvan de leden van het avondmaal werden geweerd in de gereformeerde kerken, had in het begin van deze eeuw een soort voorloper, een afsplitsing van de ARP tijdens het kabinet-Kuyper, die geleid werd door het AR-kamerlid Andries Popke Staalman. Grote betekenis heeft dit clubje niet gehad in de Nederlandse politiek, behalve bij de verkiezingen van 1905. Het niet al te taktische gedrag van de ARP-leiding jegens deze groepering sterk sociaal bewogenen had namelijk tot rampzalig gevolg dat Kuyper de verkiezingen van 1905 verloor, waardoor 'n tweede kabinet-Kuyper er niet meer inzat. Achteraf bezien blijkt de ARP-ieiding en ook Kuyper zelf zwaar te hebben onderschat welke prijs moest worden betaald voor het uitdrijven uit de ARP van de lastige door Staalman geleide linkervleugel. Zo erg progressief was de stromingStaalman overigens niet eens. Men was vóór de doodstraf, tegen het vrou-

196

\ét n

;'•

.<M

l u m i ^ ^

Pïr^^^^ *|Q^

.^ W^

™ Mm v\

r• k- <•

k^^-- .:-

*^1 o 1^ ^ M:

K^^^M' Y>:-J^ j^, JP P ' ^ ^

A.J. staalman

Kuyper „Na de val"

wenkiesrecht en hoewel de beweging zich anti-militaristisch noemde, bleek dit in feite alleen maar neer te komen op een streven naar vermindering van de defensie-uitgaven.,,lVe/een i/erdedingsleger, maar niet te duur", zo omschrijven Kobus de Boer en Jan Nijdam het standpunt. Van het socialisme koesterden Staalman c.s. een diepe afkeer. Goed beschouwd was de -Staalmanvleugel in de ARP van die dagen slechts een rechtlijnige voortzetting van de ARP, zoals die in de vorige eeuw onder Kuypers leiding was ontstaan. Ze waren geen nieuwlichters, maar anti-revolutionairen die protesteerden toen Kuyper eenmaal met zijn

coalitie-kabinet aan het bewind, water in de wijn moest doen jegens conservatieven. Dit kon geen genade vinden in de ogen van de principiële Staalman en diens hoofdbezigheid was dan ook Kuyper om de oren slaan met diens eigen eerder verkondigde opvattingen uit de jaren waarin de ,,kleine luyden" politiek werden gemobiliseerd. Hoe je daartegen te verweren in een partij die bol stond van rechtlijnigheid, principes, trouw, beginselvastheid en dergelijke? Alle eigenschappen die iemand tot een goed anti-revolutionair maakten, leken in Staalman belichaamd. Vergeefs speurt de historicus naar enig

vu-Magazine 10(1981) 5 (men

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen