VU Magazine 1983 - pagina 464

Vrede", de veel grotere groep anti-militaristen met 18.000 leden ,,waaronder 370 predikanten en evangelisten uit verschillende kerken in Nederland", de leden en abonnees werden met regelmaat gewezen op boeken, brochures en andere aktie die vanuit Ammerstol verspreid werden, het interkerkelijke vredessecretariaat. Van Bruggen schrijft ergens dat de Vredesbeweging in de jaren dertig in de Vereeniging ,,haar uiterste rechtervleugel" had. De mensen van ,,Kerken Vrede" werden als te vrijzinnig gezien. Daad De beweging was klein en bleef klein. Als in 1932 de Ontwapeningsconferentie verzandt schetst ds. L. Nieuwpoort een somber perspectief: ,,Naar den mensch gesproken verdedigen wij een verloren post". IVIaar uit de crisis wordt ook hoop geput, de beweging kan gelouterd uit de strijd te voorschijn komen als ,,daad des geloofs". Net als bij Christus worden ze buiten de poort gesloten in deze wereld. ,,Een werkelijk christelijk anti-militarisme zal dan ook nooit op succes kunnen rekenen. Dat is de glorie van den christen, dat hij verloren posten mag verdedigen". Een jaar later blijkt de dominee, de enige aktieve in al die jaren, niet zo vasthoudend in zijn woorden. Secretaris De Graaf doet in het zomernummer van '33 de ,,Mededeling" dat ds. L. Nieuwpoort uit Middelburg al enkele maanden niet meer meewerkt aan het blad en dat: ,,bij Z. Eerwaarde twijfel was gerezen omtrent de juistheid van het, tot nu toe door hem verdedigde, standpunt van onze Vereeniging". Het bestuur is bij hem op bezoek geweest en uit de discussie bleek zelfs een ,,kentering" in zijn denken en de teleurstelling is ,,diep en bitter en onze verbazing aanvankelijk verbijsterend". Het verlies komt hard aan, maar als de zaak uit de doeken gedaan is is het toch weer tijd voor een opbeurend woord: ,,Komt treên wij dan gemoedigd voort". Knapenvereeniging Van het begin af aan is de Vereeniging in eigen kring omstreden. ,,Onze heftigste tegenstander vinden we om zoo te zeggen onder onze eigen menschen", schrijft een briefschrijver al in nummer 3 van de eerste jaargang. In het Gereformeerd Vredesorgaan worden de voorvallen minitieus bijgehouden. In Noordwijk worden enige leden uit de AR Partij gezet, een afdelingsvoorzitter wordt door zijn kerkeraad van het evangelisatiewerk afgehouden en in Zwolle ,,is ons lid Hinderink

390

se Jaarg. No. i M E I 1933

(ÏREFORIMEERD ^ VREDESORGMN IMKDBLAD VAN DE GEPEF. VEREE CAADWEPKELUKE VREDEIAOI (OROiP yAM'MIBtKBIKElOK.GERffORMEERDE AMn-MUTAXiSTB4) I Adro van de Conuniaie v«n RedKtlc: H. L. van Bruggen, Waterweg 173, De Bilt; Adres voor aboonementen. ^teveu adre» van den peaningmeeiter: D. F<ddcema Sr., HeeckerenUan 66, 2 ^ h e n , Girorekening 79M6. nentspr^ f 1,— per faar. Vereenigingsadres: O. W. de Graaf. Schoolstraat 369, Bergnm, secretaris. Voor advertenties wende men zich tot Schermer's DrakketQ en Uitgeverij, Bolsward. Tdefoon «).

Hoofdkop van het verenigingsblad, in de eerste jaren bedroeg liet aclit pagina's, later werden tiet er vier per maand. Zomers verscheen een dubbelnummer. In de eerste jaren verschenen veel artikelen over „het oorlogsvraagstuk" (15 afleveringen) en de geschiedenis van de vredesbeweging: „Toch werd en wordt door veten als een bezwaar tegen „Kerk en Vrede" gevoeld het ontbreken van een positief-Christelijken grondslag (het merendeel der leden is van moderne richting) wat in 1931 leidde tot oprichting onzer Vereeniging. Later kwam de nadruk te liggen op propaganda voor de eigen zaak." De onderkop (Groep van interkerkelijk-gereformeerde anti-militaristen) werd in januari '33 ingevoerd: „om aldus een einde te maken aan het misverstand, dat de t>eweging er uitsluitend zou zijn voor de leden van de Geref. Kerken in Nederland"

ontheven van zijn functie van leider eener knapenvereeniging, ook al vanwege zijn anti-militaristische opvattingen" (1933). De Vereeniging zou ook graag propaganda voor haar standpunt via de ,,microfoon van onze Christelijke omroep" willen maken. Na enige briefwisseling stelt het bestuur van de NCRV zich evenwel op het standpunt dat ,,iedere polemiek voor de microfoon dient te worden vermeden". Van Bruggen roept de leden op onmiddellijk hun lidmaatschap op te zeggen en dat hem te melden. Enkele nummers later in '33 staat de triomfantelijke mededeling: „Nu de NCRV en de AVRO onze Vereeniging zendtijd hebben geweigerd, heeft de VARA op ons verzoek welwillend eenige zendtijd afgestaan". De oproep tot lidmaatschapsopzegging trekt hij tegelijkertijd weer in: ,,Het verbreken van de betrekkingen zonder meer met hen die ons beleedigen, behoort tot de methoden die we willen bestrijden en die helaas in eigen hart altijd weer goeden voedingsbodem vinden". Als een aantal jaren later ds. Buskes en ds. Verkuyl over een vredesonderwerp mogen spreken is de vrede weer getekend: ,,Begrijpe ieder lid zijn plicht jegens de Christelijke radio-omroep. Dat is: onze omroep. Ook al zijn we niet ingenomen met elke uitzending. Onze omroep".

Rouwrand Gezagsgetrouw was de Vereeniging. ,,lk meen dat we slechts dat mogen doen wat in het raam van een parle-

mentaire staat mogelijk en geoorloofd is", schrijft Van Bruggen in november '34 onder het hoofd: ,,Burgerlijke ongehoorzaamheid". Een beroep op de dienstweigeringswet van 1923, in de Vereeniging heeft men het liever over de wet gewetensbezwaarden, wordt min of meer van de leden verwacht, maar dat is een,,legale actie": ,,Voor 't overige is onze taak gefu/gen". Als er in het geheim plannen worden worden gesmeed om een mobilisatie te ondermijnen dan zouden ze daar zeker niet aan mee mogen en kunnen doen. Van Bruggen wijst er op dat een deel van de leden gewoon te oud is om aan een dergelijke oproep te voldoen en een aantal leden heeft ook de vervangende dienstplicht vervuld, maar: ,,het andere deel gaat gewillig naar de plaats waarheen zij wordt opgeroepen". Nummer 6 van de 6e jaargang '36/'37 heeft als vaker in die jaren een zwarte rouwrand om de voorpagina:,,Oorlog in Afrika". „ Wij hebben de strijd tegen die gesel der mensheid verloren", maar toch wordt enige moed uit de Italiaanse bezetting van Abessinië geput: ,,Meer ogen zullen open gaan voor het gevaar van het nationalisme''. Bij latere gevechtshandelingen als de Japanse inval in Mantsjoerije, de opkomst van het Derde Rijk wordt de toon wat ingetogener: ,,We moeten door de grote nood heen. Zoekt elkander o p " . Ten aanzien van alle oorlogshandelingen stelt de Vereeniging zich strikt neutraal en ontwapenend op. Er is b.v. een zekere bewondering voor de Oostenrijkse kanselier Schussnigg

vu-Magazine 12 (1983) 1 o november 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen