VU Magazine 1986 - pagina 169

probleem van de Franse en Britse kernwapens. De NAVO heeft zich wat dat betreft geen gemakkelijke uitgangspositie verschaft door in de Verklaring van Ottawa (1974) de onafhankelijke bijdragen van deze kernmachten aan de westelijke afschrikking te erkennen. Er zou anderzijds sprake zijn van een merkwaardig bondgenootschap als de Franse en Britse kernmachten niet bij het westelijke potentieel in Europa opgeteld kunnen worden.

en kan intussen niet ontkennen dat Nederland ten aanzien van wat wel het belangrijkste besluit uit de geschiedenis van de NAVO wordt genoemd een zeer uitzonderlijke positie heeft ingenomen. Maar het is juister om de worsteling rondom het kruisrakettenvraagstuk vooral te zien als een binnenlands-politieke kwestie dan als toetssteen voor de betrouwbaarheid van Nederland als alliantiepartner. Het is ongetwijfeld waar dat Nederland zich — nadat het zich in de jaren zestig de reputatie van „trouwe bondgenoot" had verworven — in de jaren zeventig aanzienlijk kritischer is gaan opstellen binnen de NAVO en dat er bij groeperingen binnen de PvdA sprake was van een antiNAVO-gezindheid. Maar voor welk land geldt dat niet? Feit is dat de fundamentele NAVO-gezindheid onbetwistbaar aanwezig is gebleven. En is het niet opmerkelijk dat — ondanks het zeer sterke verzet tegen de kruisraketten — nimmer het NAVO-lidmaatschap ter discussie is gesteld? Onveranderlijk ook bleven de publieke opiniepeilingen een pro-NAVO instelling van het overgrote deel van de bevolking aanwijzen. Het verzet tegen de kernwapens moet niet verward worden met verzet tegen de NAVO. Er is dan ook weinig reden om in het verzet tegen de kruisraketten een afglijden te zien naar pacifisme en neutralisme. Daarvoor is wel wat meer nodig. Blijft natuurlijk de vraag waarom juist in Nederland het verzet tegen de kruisraketten zo groot was. Het antwoord daarop zal waarschijnlijk méér te maken hebben met algemene ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving dan met de hang naar een fundamentele heroriëntatie van ons veiligheidsbeleid.

M

De kwestie van de kruisraketten speelde zo'n centrale rol in de Nederlandse politieke verhoudingen, dat de regering al in een vrij vroeg stadium besloot om de plaatsing van de 48 kruisraketten op Nederlands grondgebied te regelen in een verdrag met de Verenigde Staten (het gaat immers om Amerikaanse kruisraketten). Dat heeft geleid tot een paradoxale situatie. De regering was helemaal niet verplicht om de verdragsvorm te kiezen en Nederland was ook het enige land dat dat deed. Zo'n verdrag moet door beide kamers van de Staten Ge-

VU-MAGAZINE - APRIL 1986

neraal worden goedgekeurd. De plaatsing had kunnen plaatsvinden op basis van een eenvoudige uitvoeringsovereenkomst bij vroegere verdragen met de Verenigde Staten. Maar de regering wilde in deze belangrijke kwestie het parlement het laatste woord geven en daarom koos zij voor de verdragsvorm. Daarmee werd het gewicht van de kwestie nog eens onderstreept en in feite kwam ze daarmee tegemoet aan de verlangens van de oppositie. Maar het verdrag dreigt nu een molensteen om de nek van de oppositie te worden. Immers, door het verdrag ontstaat er een internationaal-rechtelijke relatie tussen twee staten die niet zomaar op korte termijn kan worden verbroken en ook niet met dat doel wordt aangegaan. Wat dus aanvankelijk was bedoeld als een tegemoetkoming aan de oppositie, dreigt nu die oppositie voor een aantal jaren te binden en haar buiten de regering te houden.

et lijdt geen twijfel dat de kwestie van de plaatsing van 48 kruisraketten het overheersende politieke probleem in het huidige decennium is. Maar het is in essentie een binnenlands-politiek probleem, dat zich afspeelde binnen

H

de marges die door de internationale politiek (de NAVO, de stand van de Oost-West besprekingen) waren bepaald. Er kunnen zich, vóórdat in 1988 geplaatst moet worden, nog tal van interessante ontwikkelingen voordoen; op het terrein van de internationale politiek wel te verstaan. Een Amerikaans-Russisch accoord lijkt nog steeds mogelijk. Maar wat ook het uiteindelijke resultaat zal zijn, wél of niét plaatsing, en hoezeer ook de plaatsing in strijd komt met een aantal doelstellingen en tradities van de Nederlandse buitenlandse politiek, er is weinig reden voor de stelling dat met de kwestie een fundamentele heroriëntatie van ons buitenlands beleid aan de orde is. Het is dan ook schromelijk overdreven te stellen dat het verzet tegen de kruisraketten zou getuigen van het afglijden van Nederland van een pro-NAVO positie naar een neutralisme en al helemaal niet een neutralisme, dat — zoals dat vóór de Tweede Wereldoorlog het geval was — zich kenmerkt door afzijdigheid van de wereldproblemen. Het verzet tegen de kruisraketten in Nederland getuigt juist van een actieve betrokkenheid bij wereldproblemen. In dit opzicht is het vóór-oorlogse neutralisme en pacifisme voor Nederland voorgoed voorbij.

Massaal draaiden de mensen in de Haagse Houtrusthallen zich om toen premier Lubbers reageerde op de aanbieding van het Volkspetitionnement

155

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen