VU Magazine 1987 - pagina 424

verbeelden, "het onzichtbare zichtbaar te maken", zoals in zijn Schilderij met witte vorm (1913).

I

n zijn overgang naar de abstractie blijkt Kandinsky dus te zijn beïnvloed door de lectuur van occulte geschriften, veelal uit de hoek van de theosofie. Omdat abstractie iedere associatie met de materiële werkelijkheid verhindert, meende hij dat deze uitdrukkingsvorm bij uitstek geschikt was om in de toeschouwer het besef van innerlijke, spirituele waarden wakker te roepen.

Vereniging en andere anti-materialistische stromingen. Juist in het Duitsland van die dagen ontwikkelde de esoteric (inwijdingsreligie) zich op de voedingsbodem van industrialisatie en verstedelijking tot een invloedrijke tegenbeweging. De grootspraak van het negentiende-eeuwse realisme was in samenleving, wetenschap en kunst ontaard in een verschraald, mechanistisch mens- en wereldbeeld. De esoterische belofte van 'bewustzijnsverruiming' kwam op velen over als een aanvaardbaar alternatief voor de opgedroogde werkelijkheidsbeleving van het positivisme. In de kunst had het naturalistische ideaal van uitwendige nabootsing inmiddels afgedaan en gingen richtingen als het symbolisme en het expressionisme op zoek naar spirituele werkelijkheden 'achter' de wereld van de zintuiglijke waarneming. Kandinsky heeft mede daarom zo'n belangrijke rol kunnen spelen als vernieuwer, omdat hij deze geestelijke impulsen behalve als schilder ook als kunsttheoreticus heeft verwerkt. In zijn onlangs opnieuw verschenen boek uit 1912, Spiritualiteit en abstractie in de kunst —waaraan de huidige tentoonstelling haar titel VU-MAGAZINE - NOVEMBER 1987

>

J

1

Wassily Kandinsky, Schilderij met witte vorm (1913).

Piet Mondriaan, Evolutie (1910/1911).

1 UH,»..^

L.„_ 1

!

^.

ï .1

~ Piet Mondriaan, Compositie Dambord, liclite kleuren (1919).

.

' i 1

1

( ;

I

1

! 1 T . ! .t -, -,-..,--.

I

j

;

!

; t

i 5

ontleent —, ontvouwt hij de notie dat in de kunst' 'de vorm de uitdrukking van de innerlijke inhoud is". Daarmee sluit hij aan bij de theosofische theorie dat "kleur een voorbedachte emotie in de beschouwer van een kunstwerk teweegbrengt". Abstracte, gekleurde vormen dienen bij Kandinsky om toestanden van de geest te

'Het geeft een heleboel mensen de illusie dat ze nu begrijpen waar die verfvlekken en die vlakjes overgaan.' 25

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen