VU Magazine 1988 - pagina 358

gen. Wat geeft dat voor effecten? Door groeiende financiële afhankelijkheid worden de negatieve effecten extra versterkt. Ik denk dat het veel ernstiger is dan de Indonesische regering wil toegeven of de inwoners van Bali willen geloven. Nationaal is Bali toch een mooie inkomstenbron!" "Wij voeren wensen uit van mensen die wij niet kennen. Toeristen zijn zo anders en wisselend, dat we niet veel moeite doen hen te begrijpen. Erger is dat ze hun gewoonten en opvattingen vaak belangrijker vinden dan de onze. Dat is voor hen vanzelfsprekend. Ze tonen te weinig

'Een kamer in dit hotel kost 100.000 rupiah per dag. Ik verdien hetzelfde per maand.' respect. Maar er is ook iets grappig aan de hand: Zij kopen cultuur, zon, zee en strand, maar de betekenis is aan hen niet besteed, zij nemen niets mee. Wij verkopen cultuur, zon, zee en strand, maar we raken niets kwijt. Wij krijgen er juist iets bij; omgangsvormen, gedragingen, andere culturen. Maar hebben we dat nodig? Het is mooi om iets uit te wisselen, maar moeten we ons allerlei idiote dingen laten welgevallen omdat toeristen geld hebben? Maar ja, de meerderheid, denkt er anders over. Die zegt dat ze zich niets van kwade invloeden aantrekt. En dat is natuurlijk niet zo. Je hoeft maar om je heen te kijken."

O

ndanks zijn ergernis werkt hij zelf wel met plezier onder mensen die wel serieus belangstelling hebben. "Dat zijn mensen die tenminste moeite doen en zich enigszins aan ons aanpassen. Ze tonen belangstelling. Die mensen zien ons als gelijken, niet als bedienden. Ik zou nooit aan de kust kunnen werken. Wat daar gebeurt! Verschrikkelijk! Prostitutie, drugsgebruik; alles wat zich in een grote wereldstad afspeelt, is daar normaal! Door de armoede op Java komen er prostituees naar Bali. Er zijn nu ook al Balinese vrouwen gesignaleerd. En onze jongeren volgen de toeristen slaafs: dronkenschap, lijm36

snuiven, magie mushrooms, ganja roken (marihuana). Het is te begrijpen. In Kuta en Sanur kun je snel geld verdienen. De jongeren laten zich door het snelle geld verleiden."

Ik ben de rest van de dag uit mijn gewone doen en denk steeds: hebben Bong, Gedeh en de zoon van de Rajah mij iets willen vertellen dat ik graag wilde horen?

Even later rijden we door prachtige in terrasbouw aangelegde rijstvelden. Terwijl ik het gesprek met de zoon van de Rajah overdenk passeren we een huis dat opvalt vanwege de grote ceremoniële stier die er voor staat. "Hier wordt een crematie voorbereid", vertelt Bong. Of ik zin heb een kijkje in de tempel te nemen? Kan dat dan zomaar, denk ik. Dat blijkt geen probleem te zijn en tegen fotografie heeft men ook al geen bezwaar. We stappen door de ingang van de tempel en zien verschillende ruimtes waar tientallen mensen versieringen maken. Oma's kijken even op en knikken vriendelijk. Een man komt naar voren en legt spontaan uit dat over twee dagen de overledene, een belangrijk familielid, in de stier door zo'n honderd man naar een veld zal worden gedragen. Vervolgens wordt daar het kunstig gemaakte dier in brand gestoken. De resterende as van deze traditionele crematie zal over zee worden uitgestrooid. Niemand stoort zich aan ons. Het werk gaat in hoog tempo door. Jonge meisjes vlechten bloemen tot slingers; ze lachen besmuikt. Jongens maken een schildering. Ik vraag of elke toerist hier zo kan binnenlopen en rondkijken. "Dat kan, het is heel gewoon, zegt Bong. Hij stelt mij voor aan een broer van de overledene, een oudere en bereidwillige man. Hij vertelt wat meer over wat er gebeurt. Ik ben onder de indruk. Ondanks aanwezigheid van vreemden blijken deze gastvrije mensen zichzelf te kunnen blijven, terwijl de crematie voor hen toch een zeer persoonlijke traditionele en religieuze gebeurtenis moet zijn. Ze laten zien dat toerisme geen vernietigende uitwerking op hun cultuur hoeft te hebben. Op zijn minst is Bali hier zichzelf gebleven. De volgende dag moet ik mijn nog verse standpunt al weer wijzigen. In Kuta zie ik bij elk reisburootje de 'crematie' aangeplakt. Tegen betaling, lunch en vervoer inbegrepen, kunnen toeristen zich naar het plaatsje laten rijden en op de eerste rang de gebeurtenissen meemaken.

e dag daarop ben ik in Nusa Dua, de pleisterplaats van de would-be jet-set. Ik wandel een van de luxe hotels binnen en zie bij het zwembad dames en heren in het water aan een bar zitten. Nusa Dua ligt afgelegen aan het uiterste zuidelijke puntje van Bali. Elke avond zijn er optredens, dus niemand hoeft deze enclave te verlaten om het binnenland te 'ontdekken'. Dat komt wel naar hen toe. Een shuttle-busje zorgt voor vervoer van en naar de vijf hotels. Er wordt spaarzaam gebruik van gemaakt. Ik ben de enige passagier. Terwijl ik op het busje wacht, kijkt een 'lakei' mij wat vreemd aan. Ik spreek hem aan om iets van de service van het shuttle-busje te weten te komen. Dat overkomt hem niet vaak. Gasten spreken niet met 'livreiers'. Ook nu is dat niet het geval, beken ik. Dat stemt vrolijk. Wat ik hier dan kom doen? Ik begin nog niet over de verschillen met vijftien jaar geleden of hij schiet opnieuw in de lach. Zijn terughoudendheid maakt plaats voor ironie. Met gezag noteert hij dat mensen hier het geld over de balk smijten. "En dat komt niet in onze zakken terecht", zegt hij fijntjes. "Hoezo", vraag ik. Hij kijkt me aan of ik onnozel ben. Hij bedenkt zich eerst even maar dan met een grijns op zijn gezicht zegt hij: "Een kamer in dit hotel kost 100.000 roepiah per dag. Ik verdien hetzelfde per maand. Dat is één. De meeste dingen die hier gegeten, gedronken of gebruikt worden, moeten worden ingevoerd. Bali produceert geen Franse wijn. Dat is twee. Wie heeft deze hotels hier neergezet, denk je? En wie strijken de winst op? Dat is drie." De shuttle-bus komt er aan. We nemen glimlachend afscheid. De volgende morgen vertrek ik met de zilveren vogel van Garuda. Tijdens zonsopgang glijden de magische stranden als in een droom voorbij. D

D

Frans Welman is journalist en medewerker van het Tropeninstituut.

VU-MAGAZINE^SEPTEMBER 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen