VU Magazine 1993 - pagina 159

Mark Willems: "Ik heb geen afkeer van de gedachte dat machines ooit hetzelfde zullen kunnen als de mens."

de computer gebruikt is nog niet goed genoeg, de rekenkracht schiet nog tekort. N u is het ook nog zo dat aan de computer alles verteld moet worden. Maar er zijn ook mensen bezig een machine te ontwikkelen waarmee je de computer zelf laat leren wat hij nodig heeft. Dat idee van een zichzelf onderwijzend systeem is nog heel ver weg, maar ik denk dat het meer is dan zomaar een gedachtenspinsel." De zichzelf onderwijzende computer lijkt gerealiseerd te worden in het project van de neurale netwerken. O o k hier staat het idee centraal dat er een analogie bestaat tussen hoe de hersenen functioneren en hoe de machine werkt. De hersenen bestaan uit talloze neuronen met daartussen ontelbare verbindingen. De computer moet ook op die wijze opgebouwd worden. De computers die nu gangbaar zijn, hebben één processor die alle rekenwerk moet verrichten. D e intelligentie van de machine blijft daardoor op een heel laag niveau steken. Het apparaat blijft een simpel ding waarvan, zoals dat heet, het probleemoplossend vermogen gering blijft. De computers van de toekomst moeten vele processoren bezitten waardoor hun rekenkracht aanzienlijk vergroot wordt. Van dommekracht tot bolleboos. De complexiteit van het brein zou aardig benaderd kunnen worden.

Blauv/ In Nederland bestaat een samenwerkingsverband van universiteiten op het gebied van die neurale netwerken. Men heeft een flinke buidel met geld gekregen van de overheid. Een al bereikt resultaat van onderzoek op dit gebied is, dat door middel van zo'n neuraal netwerk een geschreven tekst uitgesproken kan worden. Onder deskundige leiding begint het neurale netwerk aanvankelijk heel simpel met het leesplankje. Gaandeweg leert hij

woorden uit te spreken die hij nooit onder ogen heeft gehad. Hier lijkt echt sprake te zijn van een slimme computer. Rieks op den Akker is echter sceptisch over de mogelijkheden. Hij wijst erop dat er al een groot aantal jaren onderzoek wordt gedaan naar neurale netwerken en dat de praktische toepassingen niet echt in ruime mate van de grond komen. O p den Akker is als informaticus werkzaam aan de Universiteit in Twente en hij schreef onlangs het boek 'Over informatica, computers en taal' (Universiteit Twente, f25,-). O p den Akker gelooft dat er essentiële verschillen bestaan in taalvaardigheid tussen mens en computer. In zijn boek schrijft hij dat voor taal heel wezenlijk is dat een subject kan verwijzen naar iets anders. "Het idee van blauw is zelf niet blauw evenmin als het woord blauw iets blauws heeft. Een hond blaft naar de wijzende vinger. Een kind leert uit ervaring niet alleen welke woorden voor welke 'zaken' staan, maar het leert ook uit ervaring wat verwijzen is en wel aan de hand van concrete voorbeelden. H o e weet het kind dat het woord 'hond' niet de vinger is die ernaar verwijst, maar datgene waarnaar de vinger wijst?" Een taal leren, vindt Rieks op den Akker, is leren wat verwijzen is. En deze vorm van leren is wel aan de mens en niet aan de computer voorbehouden. Een computer moet de natuurlijke taal formaHseren. Wie de mevrouw aan de balie van een reisbureau wil vervangen door een informatiesysteem, zal vantevoren alle denkbare vragen die door klanten gesteld kunnen worden, in het systeem moeten opnemen. En daarin, zegt Rieks op den Akker, schuilt een onmogelijkheid. "Bij het maken van een 'natuurlijke-taalinterface' m o e t j e anticiperen. Maar natuurlijk vergeet je toch wat. Ik denk dat een computer te stom is om zelf een antwoord te geven vanuit de gedachte: 'Ik voeg er iets aan toe want de programmeurs hebben iets vergeten.' Dat kun je van een computer niet, en van een mens wel verlangen. Een kind leert iets van zijn ouders of zijn leraren. Maar het begrijpt altijd meer dan er gezegd wordt en kan dus iets toevoegen. Er bestaat een vorm van begrip die als het ware on-

25 v u MAGAZINE APRIL 1 9 9 3

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen