VU Magazine 1993 - pagina 126

wmmmmmmm

Sommige allochtone jongeren komen klem te zitten tussen de culturen. De een kan de huiselijke spanning niet aan, de ander klaagt over racisme en discriminatie. Maar er zijn ook jongeren die zich door niets en niemand laten w^eerhouden. Hun enige doel: succesvol zijn. 36

Koos Neuvel

igenlijk heet hij Aziz. Maar toen een meisje in de discotheek hem naar zijn naam vroeg, antwoordde hij: AntoEen ItaUaan. In Amsterdamnio. Noord wonen al zoveel Marokkanen; met een naam als Aziz maak je echt niet veel indruk op een meisje. Marokkaan zijn, dat is te gewoon. Italianen zijn zeldzaam en dus exotisch; hebben ook de reputatie hartstochtelijk, modern en sensueel te zijn. Het getuigt van stijl om als Antonio door het leven te gaan. En dat meisje in de discotheek wist hij erdoor m te palmen. O o k in andere opzichten is Aziz allerminst een traditionele Marokkaan. Zijn kledingsmaak sluit aan bij wat de trend is onder jongeren: Levi's 501, collegeschoentjes en een coltrui met overhemd er overheen. Aan zijn haar besteedt hij bijzonder veel aandacht. In de douche is hij, tot ergernis van zijn familie, zo'n twee uur

Arabesque

bezig aan het krullen van zijn haar. Aziz wil erbij lopen als een zwarte droomprins. Aziz, die geportretteerd wordt in Sawitri Saharso's boek 'Jan en alleman', zou een voorbeeld kunnen zijn van de manier waarop allochtone jongeren van de tweede generatie zich in de samenleving weten te redden. Een voorbeeldige afspiegeling van de postmoderne, multiculturele samenleving. Niet langer zijn mensen strikt gebonden aan hun eigen cultuur. Nederland bestaat uit een veelvoud aan culturen; behalve de blanke cultuur, hoe je die ook zou willen typeren, is er ook de Marokkaanse, Turkse, Creoolse, H i n d o staanse, Pakistaanse cultuur. De cultuur als bazaar. Uit verschillende culturen kan naar believen een identiteit worden samengesteld; zoveel combinaties verkrijgbaar als er smaken zijn. Ieder mens zijn eigen lapjesdeken.

Cultuurvermenging is het toekomstperspectief van jonge Turken en Marokkanen. Dat is ook min of meer de conclusie van Rienk Feddema in zijn proefschrift ' O p weg tussen hoop en vrees'. Wie zijn boek leest, krijgt de indruk dat die vermenging zich tamelijk probleemloos voltrekt. Oosterse muziek en heavy metal, André Hazes en Arabesque, worden moeiteloos gecombineerd; het lezen van historische romans over het Oost-Romaanse rijk wordt afgewisseld met de lectuur van stripverhalen. Naadloos wordt het schijnbaar onverenigbare tot een geheel gesmeed. Maar niet altijd is het spel met de identiteit zo onschuldig. Prewesh (eveneens geportretteerd in het boek van Saharso) is een Hindostaanse jongen die er trendy wil uitzien, kort haar met stekeltjes dat door

flink wat gel overeind v/ordt gehouden. Hij draagt baseballschoenen en bijbehorend jack. Eigenlijk veracht hij zijn eigen milieu en identificeert zich met de Creolen. In het dagelijks leven moet Prewesh voortdurend balanceren. Hij past zich aan zijn omgeving aan. Temidden van zijn klasgenoten en op de sportschool gedraagt hij zich heel anders dan bij zijn ouders thuis. O p school heeft hij stoere praatjes over meisjes, maar thuis moet hij als een kleine jongen zijn vader en moeder gehoorzamen. Hij leeft in onverenigbare werelden. Altijd is hij, volgens de normen van de wereld waarin hij op dat moment niet vertoeft, in overtreding. Bij Prewesh wordt het spel om de identiteit een vorm van verstoppertje spelen; een krampachtige manier om zichzelf te handhaven. Iemand als Prewesh weet nog een zeker evenwicht te bev/aren tussen haaks op elkaar staande normen en verwachtingen. Er zijn ook veel j o n geren bij v/ie het mis gaat. In het boek 'Andere tijden, andere meiden', geschreven door drie antropologen uit Leiden, wordt een onthutsend portret geschetst van van huis weggelopen meisjes die bekneld raakten tussen verschillende culturen. Een achttienjarig Marokkaans meisje geeft precies aan hoe zo'n cultuurconflict ontstaat: "Toen ik op school zat kwam ik wel eens bij de leraar thuis. Ik zag daar hoe zijn kinderen werden opgevoed. Ze konden uitgaan en zo, kregen zakgeld, werden niet geslagen. Het contact tussen de ouders en kinderen was heel anders dan ik gewend was. Ik heb nog nooit serieus met mijn vader gepraat. En dat viel me dan op. Met hen kon ik over thuis praten en zij vertelden hoe het bij hen toeging. Toen dacht ik: 'Er klopt iets niet, ik word geslagen en zij niet'."

Autoritair Wie uit wetenschappelijke literatuur iets over de alledaagse wereld van allochtone jongeren (de zogenaamde tweede generatie) te weten wil k o men, moet eigenlijk verschillende studies naast elkaar leggen. Ze hebben allemaal hun waarde en hun tekortkomingen. Bij elkaar geven ze een veelzijdig beeld. Wie alleen een boek als 'Andere tijden, andere meiden' leest, krijgt onvermijdelijk een vertekende indruk. Alsof Marokkaanse ouders alleen maar geweldda-

dig met hun kinderen omgaan en Nederlandse ouders hun kinderen uitsluitend op voet van gelijkheid behandelen. Een onderzoeker die weggelopen Nederlandse jongeren in opvanghuizen interviewt, zal ook verhalen over geweld en incest te horen krijgen. Maar dit laat onverlet het feit dat in het gemiddelde Marokkaanse (of Turkse, Hindostaanse) gezin de verhoudingen hiërarchischer zijn dan in het Nederlandse. Kinderen mogen bijvoorbeeld in veel gezinnen niet rechtstreeks hun vader aanspreken. Het is waar dat niet aUe Marokkaanse gezinnen 'probleemgezinnen' zijn, maar dat in veel gezinnen grote spanningen heersen, staat wel vast. In de termen van de socioloog De Swaan zijn het 'bevelshuishoudingen', terwijl in de moderne samenleving de 'onderhandelingshuishouding' steeds gewoner is geworden. Vervelende gegevens over tirannieke huiselijke omstandigheden zijn in veel minderhedenonderzoek verdoezeld. Men wil de allochtonen vooral niet stigmatiseren. Als er al problemen zijn, komen die niet voort uit interne spanningen, maar is het de schuld van de anderen. Van het racisme en de discriminatie m de samenleving. Dat is ook een beetje de teneur van de boeken van Feddema en Saharso. Wetenschappelijk onderzoek naar minderheden en het signaleren van discriminatie gaan hand in hand. Deze sterk politieke betrokkenheid maakt zulk onderzoek spannend en levendig, maar de genuanceerdheid van het onderzoek moet er wel eens onder lijden. Is discriminatie werkelijk een groot probleem? Sawitri Saharso vindt, in haar proefschrift dat zulke fraaie j o n gerenportretten bevat, van wel. Als ze aan jongeren vraagt of ze gediscrimineerd worden, antwoorden ze in eerste instantie dat het wel meevalt. Maar na enig vissen komen toch de verhalen boven. Iedereen heeft wel eens wat meegemaakt. Het komt er meestal op neer dat ze ooit uitgescholden zijn voor 'stomme kankerturk'. Voor het overige zijn ze er tamelijk laconiek onder. Natuurlijk, leuk is anders, maar ze maken niet de indruk diep gekv/etst te zijn. Voor de onderzoeker is dit moeilijk te begrijpen. Waarom reageren de jongeren niet wat feUer? Waarom zijn ze niet wat meer moreel verontwaardigd? Ze denkt dat het komt

37 v u MAGAZINE M A A R T 1993

v u MAGAZINE M A A R T 1993

w^m

w

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen