VU Magazine 1994 - pagina 119

H E T B o GER

HARMSEN

Navo-professor Eén ding begrijp ik niet wanneer ik de vuistdikke autobiografie van historicus en filosoof Ger Harmsen dichtgeslagen heb. Waarom is die man ondanks alles heilig in het socialisme blijven geloven? Waarom is hij niet anticommunist geworden? Afkeer van socialisme en communisme lijkt een logische zaak, en niet alleen omdat de verschillende vormen van socialisme er weinig van gebakken hebben. Ger Harmsen heeft ook genoeg persoonlijke redenen om fervent anticommunist te worden. Alsjeblieft, wat is hij getreiterd. In de jaren vijftig werd hij belasterd en uit de CPN gesmeten, in de jaren zeventig werd het hem zo mogelijk nog moeilijker gemaakt. Harmsen was toen hoogleraar in Groningen en communistische studenten probeerden hem op alle mogelijke wijzen het leven zuur te maken. In De Waarheid werd hij een 'Navo-professor' genoemd. Desondanks is hij in wezen toch een verlichte partijganger gebleven. Een gelovige buiten de kerk.

Een vreemde hondetrouw is het, bijna een liefde voor degene door wie je geslagen bent. Jammer dat Harmsen zo weinig zegt over zijn geloof in het socialisme. Klaarblijkelijk vindt hij het een vanzelfsprekendheid die geen nadere toelichting behoeft. Ik vermoed dat zijn geloof iets te maken heeft met trouw aan de arbeidersbeweging, een verbondenheid met de armen die zich tegen onrecht en uitbuiting verzet hebben. Hun geloof is ook het zijne. Misschien is Harmsen, juist vanwege die ruzies en conflicten, ook wel zo'n overtuigd socialist gebleven. Hij is niet zozeer uit de CPN weggegaan omdat hij zich niet langer kon vinden in de opvattingen van de partij. Hij is eruit gesmeten omdat een communistische partij nu eenmaal behoefte heeft aan het elimineren van zogenaamde interne vijanden. Juist vanwege zo'n conflictueus afscheid kan bij een geroyeerde gemakkelijk het idee ontstaan, het 'echte' socialisme te belichamen. De partij is uit

de koers geraakt, de dissident geeft de juiste richting aan. Het belangrijkste bij Ger Harmsen is evenwel, denk ik, de behoefte een overtuiging te hebben. Een ideaal waarvoor je je kunt inzetten, een streven dat het leven zin geeft. Niet dat hij een dogmaticus of ijdeltuit is, die geen kritiek kan velen. Harmsen heeft zijn opvattingen, hoewel hij in zijn boek daarover niet erg uitvoerig is, wel degelijk bijgesteld en bijvoorbeeld het feminisme een plaatsje gegeven in zijn socialisme. Maar dat waren vooral amendementen op de overtuiging, het idee dat er zoiets als een (socialistische) overtuiging moest bestaan, bleef onaangetast. Misschien dat Ger Harmsen daarom zo'n moeite had met Karel van het Reve. Die laatste zat altijd vol grappen, en daar had Harmsen het niet zo op. Pas toen hij een keer Van het Reve tijdens een bijeenkomst verzocht zijn grappen achterwege te laten, kon een wat hem betreft vruchtbare discussie op gang komen. Het bedreigende is vermoedelijk dat Karel van het Reve een ironicus is, iemand die iedere rotsvaste overtuiging een lachspiegel voorhoudt. Voor een tamelijk serieuze denker als Harmsen moet het gemakkelijker zijn om te debatteren met iemand die een totaal ander soort, niet minder rotsvaste overtuiging bezit, dan met een ironicus. Dan verglijdt iedere zin aan een discussie. De serieuze denker voelt zich in zijn hemd gezet, (KN) Ger Harmsen, 'Herfsttijloos, een levensverhaal', SUN, f 49,50

Op de plank Jos de Beus, 'Economische gelijl<heid en het goede leven', Contact, f32,90. Een hoogleraar politieke filosofie, tevens voorzitter van de PvdA-programcommissie, worstelt met de vraag hoe een oud ideaal, dat van de gelijkheid, ingepast kan worden in een modern levensgevoel dat daar haaks op lijkt te staan. Kitty Ferguson, 'Een reis naar de grenzen van het universum: zwarte gaten in het heelal', BZZTóH, f29,50. Een populair-wetenschappelijk werk waarin alle vragen omtrent zwarte gaten beantwoord worden.

29 v u MAGAZINE MAART 1994

ife

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen