VU Magazine 1994 - pagina 180

T

en eerste

Er huizen tegenstrijdige krachten in elk mens. De eerste heet nieuwsgierigheid. Zij is de motor van het opmerkzaam zijn, en van de onverzadigbare drang om heet van de naald het naadje van de kous te v/illen weten. Tijdens de evolutie is de mogelijkheid om nieuwsgierig te zijn een factor van belang geweest, die waarschijnlijk sterk heeft bijgedragen aan de verdere ontwikkeling van de menselijke soort. Vandaar wellicht dat nieuwsgierigheid een typisch menselijke karaktertrek is, al is de eigenschap ook in de rest van de dierenwereld bepaald niet onbekend. Er is dus niets mis met een gezonde dosis nieuwsgierigheid, maar in ongeremde vorm kan ze tot ontsporingen leiden. Dan verandert nieuv/sgierigheid in een ongezonde zucht naar sensatie, en is een abonnement op Story of Privé snel genomen. Of men ligt hele nachten naar de politiezender te luisteren om te horen waar brand is, en waar een bloederige steekpartij. Bij de meeste mensen wordt deze neiging gelukkig in toom gehouden door een tegenkracht: het verlangen naar onwetendheid. Soms slaat een mens de handen voor de ogen, stopt watjes in de oren, om maar niets te hoeven zien of horen. En ook die kracht is, net als nieuwsgierigheid, universeel. Dat laatste zegt Wout Woltz die sinds kort de Maarten Rooij-leerstoel voor Geschiedenis van de Pers en Persvrijheid aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam bezet. En Woltz kan het weten, want hij is oud-hoofdredacteur van N R C Handelsblad. Tijdens de oratie die hij in januari van dit jaar hield, wees hij op het feit dat informatie die bedreigend wordt geacht voor de vertrouwde manier van leven en denken, als 'onbestelbaar' terugkeert op het bureau van de afzender (lees: de wetenschapper of de journalist). Er is sprake van een rigoureuze verdringing van onwelkome informatie, aldus Woltz, die een groot deel van de wereldbevolking in haar greep houdt. En het is erfelijk want historisch zo gegroeid, zegt hij, dus opvoeden helpt niet. Willen we de aangeboren nieuwsgierigheid en het verlangen naar onwetendheid heide een kans geven, dan zullen we moeten kiezen: met de handen voor de ogen naar de politiezender luisteren, óf met watjes in de oren Story lezen.

2 v u MAGAZINE MEI 1994

GertJ. Peelen

u

T G .'^i^^mmSit^^s;-'.

•mmm-

I Destabiliserend Een werkloze zit in de hoek waar de klappen vallen. Niet alleen omdat het zo vervelend is geen baan te hebben, de werkloze maakt ook kans door rechters zwaarder gestraft te worden. Dat blijkt uit een onderzoek van de Groningse criminoloog drs. G. Kannegieter. Vooral bij diefstal krijgen werkenden een lagere straf dan werklozen.

rr?

ui

Uj

.

(^

>3

jsy-Nj

3<

'êé11 m 2r^

te

Rechters en officieren van justitie blijken het onderscheid bewust te maken. Het idee is dat een werkende zijn baan niet mag verliezen, dat zou zogezegd destabiliserend zijn; gezin kapot, aan lager wal raken, dat moet niet. Een werkende krijgt vaker een boete opgelegd dan een werkloze. Het tweede argument daarvoor is dat een werkloze toch geen geldboete kan betalen, dus kan hij beter tot gevangenisstraf veroordeeld worden. Bovendien hebben veel rechters en officieren van justitie het idee dat de kans op recidive bij een werkloze verdachte groter is en dat daarom een strengere straf geëist moet worden. Dat dit een zichzelf waarmakende voorspelling is, schijnt de juristen niet te deren. Bij werklozen wordt het klaarblijkelijk minder ernstig geacht dat een straf destabiliserend uitpakt. Waarmee de rechters zelf de kans

vergroten dat een werkloze 'op het slechte pad' blijft. Door deze overwegingen is de werkloze duidelijk in het nadeel. Niet alleen heeft hij bij zijn eerste aanraking met justitie een grotere kans op een zware straf, wanneer hij voor de tweede keer met justitie in aanraking komt, wordt de ongelijkheid groter omdat immers het strafblad van de verdachte meetelt bij de strafmaat in geval van een volgend delict. De bevindingen van Kannegieter zijn schokkend. Werklozen worden door de succesvollen in de samenleving toch al vaak met de nek aangekeken en met name de langdurig werklozen worden soms helemaal 'afgeschreven'. Van juristen verwacht je dat ze zekere beschavingsnormen representeren en zich daar niet bij neerleggen. Van rechters had het voor de hand geleken dat zij een kwetsbare groep als de werklozen een beetje in bescherming nemen; dat zij bij het uitdelen van een strafsoort er goed rekening mee houden dat een straf de kansen op de arbeidsmarkt van de werkloze niet verslechtert. In plaats daarvan kan de werkloze van de rechter een trap na krijgen. Een trap uit een onverwachte hoek. (KN)

I Copuleren Een ongegeneerde genetische selectie vindt plaats in wilde groepen Java-apen. Het in de mensenwereld verworpen principe dat alleen de besten en de sterksten voor nageslacht mogen zorgen, is in de apenwereld een harde wet. De wijfjes in zo'n groep hebben in zestig tot negentig procent van de gevallen de topman van de groep als vader van hun jongen. Dat kan opmerkelijk genoemd worden want alle

l

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen