VU Magazine 1994 - pagina 59

^^Natuurwetenschappers spreken over de natuur op een afstandelijke wijze, in een gereduceerd kader. Dat doe ik zelf ook. ^^

"Dat water of dat riet is er nog steeds maar je kijkt er op een andere manier naar. Die natuurervaringen in je jeugd zijn intensieve ervaringen. N u kijk ik uit het raam en tuur naar de lucht. In de gesloten bewolking zie ik subtiele lichteffecten. Dan denk ik meteen aan verstrooiing en aan wat kleur is. De manier van kijken naar de natuur is bepaald door de manier waarop je getraind bent. Een onbevangen waarneming is niet meer mogelijk. Als ik veel nagedacht heb over fotosynthese, heeft dat invloed op hoe ik planten zie; dan zie ik chlorofyl en sterk aangeslagen waterstof. Mijn associaties bij een boom zijn bepaald door mijn biografie." I

goed. Ik heb ooit bij die lobby behoord en nu word ik er uitgewerkt. Dat is geen sterk teken." H

In uw werk heeft u zich altijd sterk laten kennen als een vooruitgangsoptimist die veel van de ontwikkeling van de techniek verwachtte. Is dat vooruitgangsoptimisme door Tsjernobyl geschokt? "Ik ben nog steeds een optimist. Toen ik een poosje uit de running was heb ik het eerste deel van Das Prinzip Hojfnung van Ernst Bloch gelezen. Waar het bij hem op neer komt is: wat ons drijft IS hoop, hoop op iets beters. Dat sprak ixdj sterk aan. En in die zin ben ik ook niet veranderd. "Wat me ook aansprak is dat de maatschappelijke werkelijkheid de technologische ontwikkeling conditioneert. Waar ik mij tegen verzet is de reductie van maatschappelijke problemen tot een zaak van technologische ontwikkeling. Er is nu ook weer een hoogleraar die zegt dat, om de problemen in de wereld op te lossen, we niet anders kunnen doen dan kernreactoren bouwen. Ik weet heel goed dat ik het argument zelf ook gebruikt en in den lande verkondigd heb. JMaar het is een techneutenopmerking. Je kunt nooit op zo'n manier een problematische technologie er doordrukken." We praten over de natuurervaringen van zijn jeugd. In zijn essaybundel 'De diefstal van Prometheus' beschrijft Andriesse hoe hij als kleine jongen in Friesland de natuur leerde kennen "in een wereld van gistend veen en stug net dat een eeuv/ige wind doet ruisen, van stille poelen en sloten met water dat maar aankabbelt". De natuur van de wetenschapper Andriesse, zo beschrijft hij, is er een van quarks. Ik vraag hem of die twee werelden met elkaar samenvallen. Andriesse: "Ik zou heel graag zeggen, omdat ik dat emotioneel wil, dat het dezelfde wereld is. Maar ik weet dat het niet waar is. Het zijn verschillende werelden en de mijne is die van de quarks geworden. Natuurwetenschappers spreken over de natuur op een afstandelijke wijze, in een gereduceerd kader. Dat doe ik zelf ook. Mijn fluctuatietheorie is pure mathematica.

Ervaart u dat verdwijnen van de onbevangenheid als een verlies? "Natuurlijk. Je betreurt het verlies van de kinderjaren. Hetzelfde heb ik met muziek. In de jaren vijftig was in de provincie maar één componist bekend: Bach. Als ik nu de muziek van Bach hoor, kom ik soms de emoties van die tijd tegen; door zo'n signaal keert mijn jeugd terug. Wat de Madeleine was voor Proust, is voor mij de muziek van Bach. "Naar een sterrenhemel kan ik ook niet meer onbevangen kijken. Ik heb daar studie van gemaakt en dan raken je ervaringen ingevuld. De kosmos is benoemd, met herinneringen bezet. Mijn vrouw en ik hebben een kleinkind, daarvan zou je kunnen zeggen dat het onbevangen is. Maar hoe snel vormen zich zinnen en hoe snel vormen zich patronen? Ze weet waar de boekjes met foto's liggen en ^vaar de trommel met koekjes is; ze v/eet v/at ze v/el en wat ze niet mag, en hoe ze je kan verleiden om haar op schoot te nemen. Bestaat onbevangenheid eigenlijk •wel? Ik denk dat het een onbruikbaar begrip is." • Genoot u meer toen u minder wist? "Als een gebeurtenis zich vult met ervaringen, geniet je minder. Ik vergeet nooit de eerste keer dat ik in Chili was en naar de sterrenhemel keek. Het was een maanloze nacht en voordat ^ve met de telescoop aan het werk gingen, heb ik een tijd buiten gestaan. Als je het geluk hebt dat er geen maan is, is alles zwart, heel diepzwart. Een fantastische pracht. Ontzettend mooi. Er is als het v/are niets tussen j o u w en die hemel. Geen verstorende atmosfeer waardoor alles ver weg lijkt. De sterren waren zo dichtbij datje ze als het ware aan kon raken. Zoiets indrukwekkends had ik nooit eerder gezien. Dat g;evoel heeft zich nooit meer herhaald."

13 v u MAGAZINE FEBRUARI 1994

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen