VU Magazine 1995 - pagina 29

Gezshwins musical 'Porgy and Bess' of de beter gepopulariseerde wetenschap in dit blad. De twee foto's tonen tegengestelde extremen in die valse tweedeling. Toch hebben de motieven van de verzamelaars en het gebruik van de scheipen in deze twee gevallen op een fundamenteel niveau grote overeenkomsten. De op een blauwe plank gelijmde fossiele slakkehuizen met het mooie barokke schildje, gefotografeerd op een marmeren tafel met andere fossielen, maken deel uit van Italië's oudste nog altijd bestaande paleontologisch museum, het Museum Diluvianum, opgericht in het tweede decennium van de achttiende eeuw door Giuseppi Monti (1682-1760), professor in de natuurlijke historie bij het wetenschappelijk instituut in Bologna. Monti zette zijn 'Museum van de Zondvloed' op ter illustratie van de toen gangbare opvatting van fossielen als organismen die om het leven gekomen waren en bedolven raakten in de zondvloed waarbij alleen Noach gespaard bleef als de hoeder van de huidige aardse fauna. De rijen schelpen op de tweede foto zijn ingemetseld in een pijler op de betonnen voet van Amerika's beroemdste 'volkssculptuur'. Watts Towers in Los Angeles. Dit fantastische bouwsel van ranke metalen torens (tot 30 meter hoog en gemaakt van schrootijzer: stangen, pijpen en bedden) op een rijkelijk met stukjes glas, tegels, vaatwerk en meer dan 25.000 schelpen versierd betonnen voetstuk, is tussen 1921 en 1954 gemaakt door de stukadoor Simon Rodia, een ongeschoolde Italiaanse immigrant. Deze twee voorbeelden ontkrachten de twee belangrijkste redenen voor een afwijzende houding ten opzichte van verzamelaars. Zo hebben we meestal geen bezwaar tegen onopvallende en discrete verzamelaars, maar met de groeiende zorg om het milieu lijkt een al te gretige verzamelwoede gericht op grote hoeveelheden niet meer op zijn plaats. Waarom honderden schelpen (tienduizenden, in Rodia's geval)? Zolang we de grenzen niet overschrijden die gedicteerd worden door de vernieuwbaarheid van aan de natuur ontvreemde objecten, ben ik van mening dat de omvang van een verzameling in verhouding moet staan tot het nut ervan. Als ik in musea laden gevuld zie met schoenendozen en jutezakken vol onbruikbare dingen, raak ik diep bedroefd. Maar de verzamelwoedes van Monti en Rodia, die eeuwen uiteenliggen in tijd en zo verschillen in hun bedoelingen, worden ruimschoots gerechtvaardigd doordat deze verzamelingen binnen hun eigen referentiekader een hoogst nuttig emplooi vonden: Monti deed alles, zoals hij in zijn catalogus schreef, A.M.D.G. (ad majorem dei gloiia), tot meerdere eer van God, Wiens vrijgevigheid zowel kwalitatief als kwantitatief groot is. En bij Rodia ging het om de verfraaiing van zijn levenslange hartstocht. Het verschil tussen ordinair hamsteren en verzamelen schuilt in een redelijke taxonomische orde voor verdedigbare doeleinden. Ten tweede is er de neiging om te spotten met verschillen die men niet begrijpt; een soort barbarij die alleen met goed onderwijs te verhelpen is. Kennis kan inlevingsvermogen en begrip stimuleren. Rodia voltooide zijn werk in 1954 en verhuisde toen voorgoed naar een andere plaats. De torens werden verwaarloosd en vielen ten prooi aan vandalisme, maar de inspanning van buren en wetenschappers leidde tot de redding en renovatie van WETENSCHAP,

CULTUUR

dit grootse symbool van een gezegende obsessie, dat nu op de monumentenlijst staat. Vandaag de dag lachen we om Monti's opvatting als zouden alle fossielen ontstaan zijn in één enkele zondvloed, maar dan vergeten we de historische context waarin die zienswijze al een enorme vooruitgang betekende vergeleken met eerdere opvattingen waarin fossielen produkten van steenvormingsprocessen waren, en helemaal geen resten van organismen. Het meest verhevene en het onverschrokken volkse; Bologna (de oudste universiteitsstad in het Westen) anno

Pijler van Watts Towers, 1993 1720 en Los Angeles anno nu. Het raakpunt is de taxonomie; een menselijke drang om zaken te verzamelen, te rangschikken en te gebruiken, die zo sterk is dat we alleen kunnen spreken van een bijna goddelijke manie, een vonk die op om het even welk mens in om het even welk beroep op ieder moment kan overspringen en het alledaagse in iets subliems kan veranderen.

Stephen Jay Gould is als hoogleraar geologie verbonden aan het Museum of Comparative Zoology van de Harvard-universiteit. Rosamond Purcell is kunstenares en fotografe en woont in Boston.

O) SAMENLEVING

27

- JANUARI/FEBRUARI

199s

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen