VU Magazine 1995 - pagina 551

INTERVIEW

Koos NEUVEL Een marxist is hij al lang niet meer. In politiek opzicht is hij een liberale socialist of een socialistische liberaal; dat maakt hem niet zoveel uit. "Ik ga niet zeggen dat sociale rechtvaardigheid belangrijker is dan individuele vrijheid. Maar het omgekeerde zeg ik ook niet graag."

SiEP S T U U R M A N M

"De twee wereldoorlogen in deze eeuw hebben bij het overgrote deel van de elite de mening doen postvatten dat staten hun onderlinge geschillen niet met geweld moeten beslechten. Bovendien hebben degenen die er anders over dachten militair verloren. Nazi-Duitsland was de laatste grote mogendheid die meende met geweld de politieke landkaart blijvend te kunnen veranderen. "De oude rivaliteiten bestaan nog wel maar ze worden nu voortgezet door onderhandelen, touwtrekken, weglopen, dreigen niet te betalen. Daardoor is de rivaliteit minder scherp geworden. Het is vrijwel uitgesloten dat men onderling tot militair geweld overgaat."

et een stevige paukeslag betrad Siep Stuurman in 1978 het wetenschappelijk toneel. In dat jaar publiceerde hij 'Kapitalisme en burgerlijke staat', een onmiskenbaar marxistisch boek over politieke theorie. Het was het eerste belangrijke marxistische boek in Nederland van een lid van de radikale, naoorlogse generatie, de generatie die een alternatief probeerde te vinden voor de gevestigde 'burgerlijke' wetenschap. De studentenbeweging had zich ooit voorgenomen 'de kritiek van al het bestaande' ter hand te nemen en Stuurman leek met kracht uitvoering te geven aan dat plan. Zeventien jaar later is van een radikale beweging op de universiteiten weinig meer over, en ook van een marxistisch alternatief wordt weinig meer vernomen. In de laatste werken van Siep Stuurman valt weinig marxistisch jargon meer aan te treffen,- eigenlijk zijn die boeken gewoon prettig leesbaar. Stuurman heeft een nu al indrukwekkend oeuvre bij elkaar geschreven. Als wetenschapper heeft hij een dubbelidentiteit; van origine is hij politicoloog, maar eigenlijk is hij ook historicus. Zijn bekendste boeken zijn 'Verzuiling, kapitalisme en patriarchaat' (1983), het boek waarop hij promoveerde, en 'Wacht op onze daden' (1992) over de geschiedenis van de Nederlandse staat en het liberalisme in de negentiende eeuw. En nu, in 1995, is er weer een nieuw boek van hem verschenen: 'Staatsvorming en politieke theorie' (Bert Bakker). Het boek is het eerste produkt van zijn verhuizing als hoogleraar in de geschiedenis van de politieke theorie aan de Universiteit van Amsterdam naar de Erasmus Universiteit in Rotterdam, alwaar hij zich met Europese Ontwikkelings Studies bezighoudt. Stuurman beschrijft in zijn boek onder andere hoe de staatsvorming in Europa zich voltrokken heeft. Het is - het zal weinigen verbazen - een geschiedenis vol verovering en oorlog, tot vijftig jaar geleden een periode met een overvloed aan vrede en verdraagzaamheid begon. Waarom geraaktl

is oorlog toch zo vreselijk

uit de

WETENSCHAP,

Is Europa niet vreedzamier geworden omdat het ook machtelozer is gewordend "Ik weet niet of daarmee de vreedzaamheid verklaard is, maar het is zeker een feit dat de Europese naties relatief kleiner zijn geworden. Na de Tweede Wereldoorlog werd Europa omringd door twee supermachten tussen wie een nucleaire patstelling ontstond. Die patstelling droeg zelf ook weer bij tot de gedachte dat oorlog een te riskant middel is om conflicten op te lossen. Bovendien vond er een dekolonisatie plaats waardoor Europa meer op zichzelf werd teruggeworpen. "Europa is geen militaire supermacht in de wereld, ondanks alle pretenties van De GauUe en zijn kleinzoon Chirac. Maar het idee van de machteloosheid van Europa is een mythe. De uitgebreide Europese Unie is misschien wel het grootste economische machtsblok van de wereld. Alleen kent Europa een zekere verdeeldheid. Ik denk daar genuanceerd over. Het lijkt me onverstandig van Europa een soort superstaat te maken, maar het is wel nodig de bestaande samenwerking uit te breiden." Komt met de schaalvergroting ook het agressieve instinct niet weer hovenl "Dat lijkt mij onwaarschijnlijk. Van de Verenigde Staten wordt zoiets nooit gezegd, en die zijn toch erg groot. Grote landen kunnen machtig zijn en op grond daarvan angst inboezemen. Maar het wezenlijke probleem ligt

mode

CULTUUR

et> SAMENLEVING

17

- DECEMBER

1995

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen