VU Magazine 1996 - pagina 19

overleven en zich met maximale capaciteit voortplanten, dan zou één bladluis na een maand een familie van honderd miljoen kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, achter- achterkleinkinderen, etcetera hebben. In de zomer, wanneer de planten vol zitten, de massa's luizen de aandacht hebben getrokken van talrijke insekteneters en de bladluizen met elkaar moeten concurreren om schaars voedsel, dan schakelen ze over op geslachtelijke voortplanting. Er zijn ook diverse organismen die zich in het laboratorium geslachtelijk voortplanten, maar in de vrije natuur de seksualiteit niet nodig hebben, bijvoorbeeld sommige algen, schimmels en pantoffeldiertjes.

actief' zijn dan eenjarige planten. Vandaar ook dat planten in zeer koude gebieden, waar weinig parasieten voorkomen, het zich kunnen veroorloven om aan ongeslachtelijke voortplanting te doen.

Vaalc wordt de seksuele voortplanting gestimuleerd door ze te kweken onder moeilijke condities, zoals voedselgebrek. Waarschijnlijk heeft Ghiselin gedeeltelijk gelijk, maar zijn theorie verklaart niet waarom langlevende organismen vrijwel altijd aan seks doen. Volgens William Hamilton is dit noodzalcelijk omdat ziekteverwekkers en parasieten zich zo vaal<: kunnen voortplanten in de tijd die hun gastheer nodig heeft om geslachtsrijp te worden. Tegen de tijd dat de gastheer zich gaat voortplanten zijn zij, ten gevolge van genetische selectieprocessen, volkomen aangepast aan hun gastheer. Als de nalcomelingen exacte kopieën van hun ouders zouden zijn, dan zouden ze als het ware worden opgewacht door een talrijke populatie ziekteverwekkers en parasieten die al bij voorbaat aan hun kleine gastheertjes zouden zijn aangepast. De overlevingskansen van de nal<;omelingen zouden dan miniem zijn. Vandaar dat bomen, die er vele jaren over doen om geslachtsrijp te worden, vanaf dat moment valeer 'seksueel

systeem kan alleen functioneren wanneer het de eigen lichaamscellen kan onderscheiden van vreemde cellen. De eigen lichaamscellen hebben een soort wachtwoord in chemische code, dat voorkomt dat het immuunsysteem ze aanvalt. Als iedereen hetzelfde wachtwoord zou hebben en een ziekteverwekker slaagt erin om de chemische code van dit wachtwoord te imiteren, dan zou hij een hele populatie kunnen uitroeien. Sekseverschillen zijn niet per se nodig voor seksuele voortplanting. Bij sommige schimmels bijvoorbeeld, kan elk willekeurig individu met elk ander individu paren. Waarschijnlijk is het malcen van eicellen succesvol gebleken als strategie om te investeren in de kwaliteit van het nageslacht: een kleinere produktie met meer kwaliteit voor een hogere overlevingskans. Maar als sommige individuen hun geslachtscellen meer voedsel meegeven dan strikt noodzal<elijk is om te overleven, kunnen andere individuen op een koopje een hoog voortplantingssucces

WETENSCHAP,

CULTUUR

SCHIMMELS

Reptielen, vogels en zoogdieren hebben nog een extra reden om voor geslachtelijke voortplanting te kiezen, zelfs als ze in koude streken wonen of snel geslachtsrijp worden. Zij beschikken over een immuunsysteem. En zo'n

e) SAMENLEVING 11

-JANUARI/FEBRUARI

1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen