VU Magazine 1996 - pagina 166

maal dertig gezonde jaren aan h u n leven kunnen toevoegen. Vijf jaar lang probeerde Regelson om dhea in de belangstelling te krijgen. Het succes was gering. De gevestigde geneeskunde zag verjongingsmiddelen nog steeds als een vorm van haarlemmerolie. Maar één enkele publicatie bracht de aardverschuiving te weeg waarop hij gehoopt had. In 1986 deed Elizabeth BarrettConnor, epidemioloog aan de Universiteit van Californië in San Diego, verslag van een onderzoek waarin 143 mannen van middelbare leeftijd of ouder, twaalf jaar gevolgd waren. Mannen met veel dhea-sulfaat (dheas) in h u n bloed bleken maar half zo vaak aan hartkwalen te lijden als mannen met een lage dheas-spiegel. "De resultaten", zegt ze nu, "waren zo ongelooflijk dat ik bleef twijfelen. Dus verzamelde ik nog eens 99 bloedmonsters. Maar daar kwam hetzelfde resultaat u i t . " Vrouwen met een hoge dheasspiegel uit hetzelfde onderzoek hadden een iets hogere kans op hartklachten, maar dat slechte nieuwtje viel in het niet bij het klaarblijkelijk goede nieuws voor mannen. Het beste nieuws was voor de muizen. Die bleken op talloze manieren baat te hebben bij toediening van dhea. Dhea bracht verbetering bij suikerziekte, en remde long-, borst- en huidkanker. Het hielp muizen af te vallen door hun stofwisseling te versnellen en hun eetlust te remmen. Het verbeterde hun geheugen (door de groei van zenuwuitlopers in de hersenen te stimuleren) en bracht verlichting bij stress. "Als knaagdieren dit hormoon niet al van nature hadden, deden ze er waarschijnlijk goed aan het te krijgen", aldus Raymond Daynes, een i m m u n o loog van de medische faculteit van de Universiteit van Utah. De afgelopen zes jaar onderzocht hij de invloed van dheas op het afweersysteem van muizen. Heel oude muizen hebben, net als heel oude mensen, een afweersysteem dat zo zwak is dat inentingen nauwelijks nog helpen. Maar toen Daynes zijn muizen dheas gaf, onderging hun afweersysteem een plotselinge verjonging. "Er trad een duidelijke en complete verandering op", meldt hij. "Hun afweersysteem werkt nu weer, terwijl het dat voorheen niet deed." En tegelijkertijd begonnen andere tekenen van ouderdom te verdwijnen. "Ze kwamen aan in plaats van af te vallen; ze wer-

den weer vitaal", aldus Daynes. Zelfs met betrekkelijk lage dheas-niveaus werden de afweersystemen van muizen wel een jaar 'jonger'. En muizen die dheas kregen, leefden zonder uitzondering langer dan muizen die het hormoon niet kregen. "Na twee jaar hadden we soms maar vijf van de twintig controledieren over", meldt Daynes, "maar de tien muizen met dheas leefden nog vrijwel allemaal."

LEKKENDE

KRAAN

Daynes begon zich af te vragen of dheas misschien een mechaniek in muizen herstelt, een defect onderdeel repareert, dat normaal gesproken tot een definitieve ineenstorting leidt. "Op dat moment ging me een lichtje op", vertelt hij. In 1993 ontdekte zijn onderzoeksgroep een 'lekkende kraan': in zeer oude muizen produceert het afweersysteem zonder aanwijsbare reden het cytokine interleukine-6 (IL-6). Een blik in de medische literatuur maakte duidelijk dat veel ouderdomsproblemen - met inbegrip van veel soorten kanker - veroorzaakt konden worden door een overmaat aan IL-6. Daynes onderzocht welke invloed dheas heeft op de overproduktie van IL-6. "Het resultaat was overweldigend" zegt hij, "binnen vierentwintig uur na toediening was er geen lekkende kraan meer." Nadien heeft zijn groep nog twee andere hormoonlekken ontdekt die betrokken zijn bij een reeks van lichamelijke kwalen. Dheas dichtte beide. Maar doet het dat ook bij mensen? Dhea mag dan wonderen doen bij muizen, maar muizen hebben weinig van dat hormoon in hun lijf, dus wellicht reageren ze er anders op dan mensen. Heel wat middelen bijvoorbeeld genezen kanker bij muizen terwijl er maar weinig zijn die dat bij mensen doen. Bij sommige medische proeven bleken mensen profijt te hebben van niet te hoge doses dhea en dheas: oudere proefpersonen reageerden beter op griepinjecties wanneer ze dheas kregen; patiënten met lupus erythematodes (een auto-immuunziekte) rapporteerden een verlichting van sommige symptomen als ze dhea kregen; oudere mannen en vrouwen voelden zich beter, sliepen beter, en hadden minder last van pijnlijke gewrichten. Maar het meest dramatische effect - de zo ge-

WETENSCHAP,

CULTUUR

es) SAMENLEVING

40

- APRIL

wenste levensverlenging - is bij mensen nog steeds niet waargenomen. "Elke vijf jaar verschijnt er een nieuw wondermiddel", zegt BarrettConnor. "En ik denk niet dat dhea het wondermiddel is waar ze het voor aanzien." Negen jaar nadat ze dhea met haar onderzoek naar h a r t k l a c h t e n nieuw leven inblies, zou ze het liever begraven. In een omvangrijk vervolgonderzoek stelde ze vast dat hoge doses dhea het risico van hartkwalen bij m a n n e n maar met zo'n twintig procent verlaagden. En dat komt overeen met de uitkomsten van ander onderzoek. "Het is misschien wel goed dat mijn nieuwe resultaten het enthousiasme k u n n e n helpen t e m p e r e n " , zegt ze, "ik was verbijsterd door het feit dat er artsen zijn die duizenden mensen dit middel geven zonder enig onderzoek naar wat het doet." De voordelen van dhea moeten dan nog steeds worden aangetoond, een aantal van de risico's is duidelijk. Het gebruik ervan lijkt op het slikken van zomaar een handje pillen. Onderzoekers weten niet precies hoe het hormoon het lichaam beïnvloedt: direct, of door andere hormonen te reguleren, dan wel door te worden omgezet in androgenen en oestrogenen, die weer hun eigen problemen met zich meebrengen. Om sommige van de effecten die bij muizen optreden bij mensen te bewerkstelligen zouden ze het in zeer hoge doses moeten innemen en daarvan is inmiddels aangetoond dat die acne veroorzaken, en haargroei bij vrouwen. "Als je het in pilvorm inneemt gaat de stof allereerst naar je lever", legt Barrett-Connor uit. "Daar gebeurt er van alles mee. Enzymen zetten het om, breken het af, en doen nog andere dingen waar we niets over weten". De lever van muizen die dhea krijgen, wordt groter en verandert van roze naar roodbruin. In een onderzoek waarbij zestien ratten 84 weken lang dhea kregen, ontstond bij veertien van hen leverkanker.

ALARMKRETEN

"Wie dat verhaal over leverbeschadigingen gelooft, is niet goed wijs", zegt Regelson. Waarom zou het lichaam in de war raken als het net zoveel dhea krijgt als het van nature ooit zelf produceerde? Volgens Regelson hebben patiënten die in zeer hoge do1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen