VU Magazine 1997 - pagina 316

Irene van Elzakker

Gestrand • I

J

V».

De Hongaarse componist Bela Bartök was autistisch en,

* j-l

als hij werkelijk had bestaan, Sherlock Holmes ook. Sommigen verdenken Einstein er zelfs van. A u t i s m e is bij normaal en hoogbegaafde m e n s e n Fragment

uit het

van een vader over zijn autistische door Marcel Daens en Irene van

moeilijk vast te stellen. Met de t o e n e m e n d e kennis

dagboek

over autistisch denken groeit ook

zoon,

het aantal volwassenen dat de diagnose krijgt.

Elzakker.

"Elementair, mijn beste Watson", zegt de door Arthur Conan Doyle geschapen detective tegen zijn assistent als hij weer eens een misdaad heeft opgelost. Sherlock Holmes weet vriend en vijand telkens te verbazen als hij door een ogenschijnlijk onbelangrijk detail de zaak tot een goed einde brengt. Daarbij ongehinderd door de emotionele en sociale vooroordelen die de op het verkeerde been gezette lezer wél heeft.

bare autist

De eerste keren dat hij een paar dagen naar het hospitaal moet, krijgt Jo veel bezoek, heel veel. Maar hoe vaker hij in het ziekenhuis belandt, hoe minder mensen er langs komen. De laatste keren komt er vrijwel niemand meer. We krijgen hoogstens een telefoontje uit beleefdheid, met de nodige smoezen waarom de bellers niet kunnen komen. En dan hebben ze nog het lef om te zeggen dat we van geluk mogen spreken dat Jo eraan gewend is om in het hospitaal te liggen. Op den duur beginnen de medicijnen tegen epilepsie te werken en neemt het aantal ziekenhuisopnames af Jo's rigide gedrag wordt daarspiegelei stuk is, hoeft Jo het niet meer. Na een

Vaak hebben we er het raden naar wat hem niet

Niets mag onaangekondigd gewijzigd worden

hele dagelijkse leven. Alles moet tot in het

paar keer zijn boterham in de intacte gele bolling

zint. Het kan zijn dat het vlees niet de juiste

of we hebben flinke heibel met Jo. Daar zijn we

kleinste detail zijn zoals Jo het wil, anders kan

te hebben gesopt, is het afgelopen. Dan is het

omvang heeft of dat de verschillende gerechten

na heel wat schade en schande achter gekomen.

entegen steeds erger en bepaalt ten slotte ons

hij een groot deel van de dag grondig verpesten.

voor hem geen ei meer.

elkaar aanraken op zijn bord. Heel wat avonden

Op zulke momenten gooit hij met stoelen en

Neem bijvoorbeeld de maaltijden, die een razend

Bij het avondeten moet altijd mayonaise, wat

vliegt er dan ook een bord door de kamer.

begint hij te schoppen en te gillen en is hij onmogelijk tot rust te brengen. Er zit dan niets

ingewikkeld ritueel zijn geworden, 's Morgens

voor gerecht het ook is. Aardappelen liggen

Om het thuis een beetje leefbaar te houden,

staat er gebakken ei op het programma. De steel

steevast links op het bord, groenten moeten er

proberen we ons strikt aan Jo's vaste rituelen te

anders op dan hem gewoonweg te laten uitrazen. Op tweeëneenhalfjarige leeftijd raakt hij

van de pan moet altijd in dezelfde richting wijzen,

netjes naast. Als er iets niet in orde is, raakt Jo

houden, waar we meestal ook in slagen. We zijn

Jo's drinkglas moet op exact dezelfde plaats en

gefrustreerd. Omdat hij nog te jong is om ons

er stilaan zo ingegroeid dat we niet beter weten.

plotseling volledig in paniek bij het slapen gaan.

afstand van zijn bord staan en het bestek moet

duidelijk te maken wat er precies mis is, gooit

We leiden dan ook een streng georganiseerd

Zodra we hem alleen in zijn bed leggen, raakt hij

er in een bepaalde volgorde naast liggen. Als het

hij het volle bord weg en begint hij te slaan.

leven.

buiten zichzelf van angst, (lees verder op pagina 23)

20

WCS

SEPTEMBER/OKTOBER

1997

Holmes kan haarscherp observeren en deduceren, een vermogen dat niet vertroebeld wordt door alledaagse gevoelens die gewone mensen hebben. Zo briljant als de detective op dat vlak is, zo slecht is hij in sociale vaardigheden. Omgaan met mensen is duidelijk niet zijn sterkste kant. Dit zijn stuk voor stuk autistische trekjes, constateert de Britse onderzoekster Uta Frith, een autoriteit op het gebied van autisme. Ze ontdekte er nog één bij Holmes: een speciale, sterk afgebakende interesse. Zo hield hij eens een verhandeling over zijn vermogen om de as van 140 verschillende soorten tabak voor pijpen, sigaren en sigaretten uit elkaar te houden. Dit type persoonlijkheden komt wel meer voor in de literatuur van de vorige eeuw. Een duidelijk teken dat de auteurs autisme in het echt zijn tegengekomen en gefascineerd waren door het excentrieke gedrag dat met deze ontwikkelingsstoornis gepaard gaat. Destijds had de aandoening nog geen naam en werd ze niet als aparte stoornis erkend. Mensen die autistisch waren, kwamen meestal in een psychiatrische instelling terecht, waar

WCS

SEPTEMBER/OKTOBER

1997

21

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen