VU Magazine 1997 - pagina 326

uit de lagere sociale milieus. In meer intellectuele kringen wordt een woordspeling of een spontane inval hoger gewaardeerd. Ik ben me ervan bewust dat ik hier op de universiteit een misser zou begaan als ik in gezelschap van collega's ineens moppen zou gaan vertellen. Over het waarom van dit verschil in waardering tussen sociale klassen kan ik nu niet veel zeggen. Ik denk er nog over na. Het is wel zo dat de inhoud van de moppen in de verschillende sociale lagen ruwweg hetzelfde is. In hogere kringen worden niet per definitie nettere moppen verteld." Spiegel

wetenschappers is het iets voor even, iets voor erbij. Niet voor Giselinde Kuipers. Als straks het Hora est! klinkt heeft zij vier jaar moppenstudie achter de rug. "Ik wil er nog niet teveel over zeggen", weert ze vragen naar eerste bevindingen af. "Ik onderzoek welke moppen in Nederland worden verteld, en hoe het komt dat ze bij de ene mens aanslaan en bij de andere niet. Waarom moppen anders worden gewaardeerd door mannen en vrouwen, en door mensen uit verschillende sociale milieus." Daar is bij voorbaat al wel iets algemeens over te

30

wcs

SEPTEMBER/OKTOBER

1997

zeggen. De mop als verhalende grap doet het namelijk vooral goed onder mannen. Kuipers: "Moppen tappen is een overheersende manier van communiceren, vrij competitief ook. Het hoort bij kroegen, sportkantines, waar overwegend mannen komen. De inhoud van moppen is vaak agressief of grof. Als er vrouwen in voorkomen, gaat het doorgaans over seks, of er is een schoonmoeder in het spel. Vrouwen kunnen zich met dergelijke thema's minder goed identificeren. Bovendien hoor je vrouwen veel vaker dan mannen zeggen dat ze een mop niet kunnen onthouden." En moppen worden vooral in de lagere sociale regionen verteld. Kuipers: "Twee jaar geleden ben ik afgestudeerd op het onderwerp etnische humor. Ik was onder meer met vragenlijsten enkele middelbare scholen afgereisd, vwo-leerlingen bleken veel minder moppen te kennen dan MAVo-scholieren. En ook de moppentappers die ik voor mijn promotieonderzoek benader, komen overwegend

Achter de ogenschijnlijke oppervlakkigheid van de geestige opmerking gaan ingewikkelde psychologische en sociologische mechanismen schuil. Een grappenmaker verlaat de orde van de instituties en verkiest de chaos van de anarchie. Daar, buiten bereik van elke conventie, kan hij de grauwe werkelijkheid een spiegel voorhouden. Het huis van gevestigde normen en waarden schudt op zijn grondvesten. Heel even maar, tot opluchting van de bewoners, die de opgebouwde spanning weglachen zodra ze begrijpen dat het de verteller geen ernst is. "In hun humoristische daden spelen mensen met betekenissen", schreef de Amsterdamse socioloog piof.dr Anton Zijderveld in 1983 in het tijdschrift Current Sociology. "Ze draaien ze om en binnenste buiten, contrasteren ze met tegenovergestelde betekenissen, waardoor ze hun eigen betekenis verliezen en absurd worden. Hierdoor worden de heersende betekenissen, die de neiging hebben star en routinematig te worden, verfrist, geïntensiveerd en bevestigd. In deze zin is humor een oefening in het betekenisvolle en een bevestiging van de realiteit." Grappen maken, aldus Zijderveld, is niets anders dan humor-in-de-praktijk. Een grappenmaker begeeft zich op glad ijs, want hij moet feilloos aanvoelen op welk moment hij welke grap kan maken tegen een publiek dat evenveel koppen telt als uiteenlopende normen en waarden. "Een grap, slecht geplaatst en slecht getimed, is als een vloek, die in het leger

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen