Ad Valvas 2006-2007 - pagina 493

AP VALVAS 3 1 MEI 2007

W E T E N S C H A P

De zin en onzin van ons nationale besef

Een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking heeft behoefte aan meer contact met zijn buren. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau Scan Yours. Het onderzoek werd gedaan onder 727 bezoekers in opdracht van de website Buurtlink.nl. Zeventig procent van de Nederlanders wil zijn buren beter leren kennen. Ook blijkt dat 87 procent het belangrijk vindt wat er in de buurt gebeurt. Buurtlink zegt een onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk te zijn. Doel is de sociale cohesie in de samenleving te bevorderen. Scan Yours is opgericht door een groep medewerkers van de economische faculteit van de VU. Directeuren zijn ict'er Niels Bouwman en docent informatiekunde en logistiek Tibert Verhagen. Buurtlink publiceerde het onderzoek in het kader van de Europese Burendag op 29 mei. (PB)

TEKST: PETER BREEDVELD FOTO: CHRISTIAAN KROUWELS

Historicus Willem Frijhoff interviewen is niet heel moeilijk. Voordat de interviewer op de hem aangeboden stoel heeft plaatsgenomen, is Frijhoff al begonnen. Het is nu schrijven geblazen en hopen dat er geen kramp in de vingers optreedt. Af en toe lukt het om hem te onderbreken. 'Pardon, wat zei u precies (hoorde ik dat goed)?' Ook als de aandacht uit gaat naar het zeventiende-eeuwse schilderij dat op zijn kamer hangt, is er even een schrijfpauze. Op het schilderij staan Lodewijk XIII en zijn vrouw Anna van Oostenrijk in verwachting van hun zoon Lodewijk XIV. Hun identiteit valt te raden aan de hand van puzzelstukjes in het schilderij: een lelie, die Frankrijk voorstelt, en een rozenkrans, verwijzend naar de bedevaart die Lodewijk had gemaakt in de hoop een mannelijke nazaat te verwekken. "Daarom houd ik zoveel van zeventiende-eeuwse schilderijen", zegt Frijhoff, "omdat het verhaalbronnen zijn waar je van alles uit kunt halen."

Trage muizen Muizen die door genetische manipulatie een geestelijke achterstand hebben, kunnen net zo veel leren als gezonde muizen. Ze hebben er alleen meer tijd voor nodig. Dat publiceerde hersenwetenschapper Huib Mansvelder 24 mei in het tijdschrift Neuron. Mansvelder liet de verstandelijk gehandicapte muizen opgroeien in een omgeving met veel speelgoed. Daardoor kregen de muizen veel stimulansen en tijd om te leren. Na twee maanden presteerden ze net zo goed als gezonde muizen en veel beter dan geestelijk gehandicapte muizen die geen extra stimulansen hadden gehad. Bij de geestelijk gehandicapte muizen is de drempel om informatie in de hersenen op te slaan verhoogd, waardoor leren meer tijd kost. Mansvelder vermoedt dat dit ook bij mensen met vergelijkbare hersenaandoeningen het geval zou kunnen zijn. (WV)

Angst voor de Belgen

Bier noch pillen "In zekere zin is Bredero wel te vergelijken met de Deense cartoonisten en andere satirici die de islamitische cultuur hekelen", aldus Frijhoff. "Ook zij zetten zich af tegen wat ze zien als een bedreiging van hun cultuur. Maar het is goed te beseffen dat, ondanks Bredero's hekelstuk, die zuidelijke invloeden wel bepalend zijn geworden voor de Noord-Nederlandse cultuur." Aanvankelijk domineerde in Nederland een liberale vorm van protestantisme. Maar onder invloed van Vlaamse predikanten die hun eigen land waren ont-

> Weetjes Buren

Zal de 'cultuurstaat' Nederland overleven en waar komt het Nationaal Historisch Museum? Een gesprek over de toekomst met scheidend hoogleraar nieuwe geschiedenis Willem Frijhoff.

Het schilderij is van de VU, dus hij kan het niet meenemen naar huis, als hij op vrijdag 1 juni afscheid neemt als hoogleraar geschiedenis van de nieuwe tijd. "Helaas", verzucht hij, want hij zou het best willen hebben. Maar na zijn afscheid zal hij nog een jaar wekelijks een dag aan de VU doorbrengen, dus misschien zal hij het nog niet helemaal hoeven te missen. Frijhoff is namelijk coördinator van een project van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) over de 'culturele dynamiek', de mate waarin en de manier waarop cultureel erfgoed bijdraagt aan ons 'nationaal besef. "Daar geloof ik niet zo in, in de eeuwigheid van dat nationaal besef', bekent hij. "Althans, er zal altijd wel een groepsbesef blijven bestaan rond een geografische eenheid, zoals je bijvoorbeeld ziet in Limburg, waar mensen zich bewust zijn van een bepaalde gedeelde cultuur. Maar die houdt dan ook niet op bij de Belgische of Duitse grens. De idee van de Nederlandse natiestaat zal, onder invloed van de Europese Unie en de globalisering, van steeds minder betekenis worden." Frijhoff maakt onderscheid tussen de staatsnatie en de cultuumatie. De staatsnatie Nederland is de natie die ontstond aan het eind van de zestiende eeuw en die na het einde van de Franse overheersing in 1815 officieel vorm kreeg. De cultuumatie wordt gevormd door gedeelde waarden die volgens Frijhoff veel ouder en ook veel sterker zijn dan de staatsnatie. Interessant in zijn onderzoek vindt hij niet die staatsnatie, maar de cultuumatie, die zich momenteel bedreigd voelt door de invloed van globalisering en immigratie. Dat was in het begin van de zeventiende eeuw, de tijd van de reformatie, niet anders. De volksschrijver Bredero speelde met zijn klucht De Spaanschen Brabander in op de angst voor de vreemde invloeden van Vlaamse en Franse immigranten op de Noord-Nederlandse cultuur.

PAGINA 7

Voetbalfans

Frijhoff: 'De zuidelijke invloeden zijn bepalend geworden voor de Noord-Nederlandse cultuur'

Turkse Willem de Zwijger

van het Nationaal Historisch Museum in de hofstad. Frijhoff, zelf Rotterdammer, is daar helemaal voor. Een oud-student van hem, Thimo de Nijs, coördineert de Haagse lobby en vroeg Frijhoff als adviseur. "Ik zat laatst tijdens een lezing naast de Haagse burgemeester Deetman en merkte dat die echt vreselijk enthousiast is over dat museum. Meer dan burgemeester Cohen van Amsterdam." Het museum, dat volgens Frijhoff eigenlijk geen museum moet heten maar een forum of iets dergelijks, hoort volgens hem in Den Haag omdat dat het politieke centrum van het land is. "Bovendien zijn er allerlei instituten in Den Haag die samenwerking makkelijk maken, zoals het Nationaal Archief, de Koninklijke Bibliotheek, het Mauritshuis en het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis." In Amsterdam moet het museum beslist niet komen, vindt Frijhoff. "Omdat Amsterdam de neiging heeft zich alles toe te eigenen en het een specifiek Amsterdams karakter te geven." Het Nationaal Historisch Museum zou volgens Frijhoff een plek moeten worden waar meerdere visies op de nationale geschiedenis mogelijk zijn, waar wordt nagedacht en gediscussieerd over de zin en onzin van ons nationale besef. "Er is niet één gezaghebbende geschiedschrijving, zoals de nationale canon suggereert. Waarom zou een Turkse of Marokkaanse Nederlander bijvoorbeeld geen eigen mening over Willem de Zwijger mogen hebben?"

Op zijn bureau ligt een plan van de gemeente Den Haag, een pleidooi voor de vestiging

Reageren? Mail naar: redactie@advalvas.vu.nl

vlucht vanwege de geloofsvervolging, werd de calvinistische orthodoxie, die voor Nederland vandaag zo kenmerkend is, hier gemeengoed. "Die door Bredero gehate cultuur heeft uiteindelijk dus wel de overhand gekregen." Het is de bedoeling dat met het onderzoek naar culturele dynamiek dergelijke kwesties in perspectief worden gezet, legt Frijhoff uit. "We moeten niet blijven stilstaan bij het verleden, maar nadenken over hoe we er willen uitzien over tien, twintig, dertig jaar. Hoe gaan we om met nieuwkomers, dat soort kwesties, en dan niet dat paniekvoetbal dat vandaag de dag in dè politiek wordt gespeeld, maar ideeën vormen voor de langere termijn." Vorig jaar probeerde Frijhoff een subsidie te krijgen via de zogenaamde smart-mix-rsgeUng. "Daarmee werd onderzoek gefinancierd dat van betekenis was voor de maatschappelijke ontwikkeling", aldus Frijhoff. "Ons project is dat precies; het gaat over burgerschap, het proces van in- en uitsluiting enzovoort. Helaas bleek dat het onderzoek vooral economisch relevant moest zijn. Het moet 'producten' opleveren. Ik ben daar erg boos om geweest. Zo komen we nooit aan de bak, want we maken geen bier en ook geen pillen." Maar er komt dit jaar een nieuwe ronde (al gaan er geruchten over afschaffing door het kabinet), en Frijhoff heeft goede hoop dat zijn onderzoek nu wel een goede kans zal maken.

De supportersrei bij de wedstrijd Jong Oranje tegen Jong Marokko op dinsdag 22 mei had meer te maken met balorigheid en rebels gedrag dan met maatschappelijk protest, zegt cultureel antropoloog Frank van Gemert in het Nederlands Dagblad van 24 mei. Een grote groep Marokkaanse jongens bestormde na afloop het veld en richtte vernielingen aan. Van Gemert baseert zijn mening op het feit dat de meeste onruststokers tieners waren. "Allemaal jongens met veel testosteron en adrenaline. In de Nederlandse samenleving zijn ze normaal gesproken de onderliggende partij, nu konden ze twee keer 45 minuten de bovenliggende partij zijn." De VUantropoloog denkt dat het grote gevoel voor saamhorigheid onder Marokkaanse jongeren de situatie heeft verergerd. Van Gemert. "Het voetbalstadion is dan net een soort snelkookpan." (DdH)

Dialysepatiënten Het gebruik van het antistollingsmiddel trinatriumcitraat kan complicaties bij het gebruik van katheters bij nierpatiënten verminderen. Dat blijkt uit het onderzoek waar Marcel Weijmer 11 mei op promoveerde. Veel patiënten met nierfalen zijn aangewezen op hemodialyse voor het verwijderen van afvalstoffen uit het bloed. Hiervoor is een goede toegang tot de bloedbaan noodzakelijk. Bij vijftien tot twintig procent van de hemodialysepatiënten wordt hiervoor een dubbellumen katheter gebruikt. Toen Weijmer in 1999 begon met zijn promotieonderzoek, bleek het gebruik van deze katheters veel infecties te veroorzaken. Bovendien raakten veel katheters verstopt. Bij het gebruik van trinatriumcitraat bleken deze problemen te verminderen. Negentig procent van alle dialysecentra gebruikt irmiiddels trinatriumcitraat. (FB)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen