GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Buitenland.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Buitenland.

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Engeland. Eene lezing over Cromwell.

Het is ons eene oorzaak van vreugde, dat in Engeland de aandacht door een man als Dr. Horton gevestigd is op den persoon van Olivier Cromwell. Deze heeft een lezing gehouden over den man, wiens invloed eenmaal zoo groot was in Engeland en daarin verklaard, dat zij, die getracht hebben eene levensbeschrijving van Cromwell te geven, mannen geweest zijn, die niet in staat waren zijn godsdienstig temperament te verstaan. Carlyle kon niet gezegd worden te sympathiseeren met het standpunt dat Cromwell in de religie innam, en wel bewondert hij Engeland's protector, doch juist in dingen die minder bewonderenswaardig zijn.

De beste, korte levensbeschrijving die van Cromwell gegeven is, noemt Dr. Horton die van Frederic Harrison, een positivist, die, niettegenstaande zijn historischen zin, toch niet in staat was het leven en het werken van Cromwell te begrijpen. Dr. Horton zette voor zijn gehoor uiteen, opdat de persoon van de heldenfiguur van Cromwell beter zou worden begrepen: i" welke de taak geweest is, die hij had te volbrengen, voordat de burgeroorlog van 1642 uitbrak; 2» dat de persoon van Cromwell berekend was voor zijne taak; 3° welke wegen hij bewandelde om zijn doel te bereiken, en 4° welke algemeene vooroordeelen er bestaan, die de waardeering van Cromwell onmogelijk maken.

Dr. Horton betoogde, dat het noodzakelijk was, dat de toekomst van Engeland in het midden der 17de eeuw absoluut eischte dat de troon van Engeland tot in het stof vernederd werd, en dat men den koning beroofde van zijn prerogatieven. Ook moest de kerk in die dagen vernederd worden, om haar te leeren, dat zij niet door kracht en geweld, maar door de prediking van de waarheid heerschen moet. Het was moeilijk die taak te volbrengen, maar toch heeft Cromwell haar volbracht. Wanneer hij niet was opgetreden, had men in Engeland toestanden gekregen, gelijk men die tegenwoordig nog in Rusland heeft. God verwekte in Cromwell een man, die opgewassen was tegen den overmachtigen Stuarts.

Voorts toonde Dr. Horton aan, hoe Cromwell zijn militaire opleiding verkreeg door den Bijbel en op zijne knieën. Hij vroeg niet naar de afkomst van hen die hem in den strijd volgden, maar alleen of zij godvreezende lieden waren, die den oorlog in den naam des Heeren wilden voeren.

Ook betoogde de spreker, dat er voornamelijk drie beschuldigingen tegen Cromwell worden ingebracht. Ten eerste zou hij den koning op het schavot hebben gebracht; ten tweede zou hij oorzaak zijn geweest van vreeselijke bloedstorting in Ierland, en ten derde zou hij een tyrannieke macht hebben uitgeoefend en het Parlement behandeld hebben gelijk eenmaal de Stuarts hadden gedaan.

Het is te hopen, dat deze voorlezing, voor een talrijk publiek te Londen gehouden, den weg moge banen tot meerdere waardeering van de groote persoonlijkheid van Engeland's protector.

DuitschBanda Me1anchton.

In Duitschland vierden de Lutherschen allerwege den vierhonderdjarigen geboortedag van Philippus Melanchthon. Aan geschriften, die de beteekenis van den man, die Luther in het werk der reformatie zoo krachtig ter zijde stond, aantoonen, ontbreekt het niet. Men beschrijft Melanchthon als den zwakkere, die, als de klimop den eik, Luther, niet missen kon. Luther*leefde, ofschoon zijn karakter zooveel van het zijne verschilde, Melanchthon aan met innige liefde. De ergste misslagen van Melanchthon beschouwde hij steeds als zwakheden, en altijd heeft Luther er zich zeer in verheugd, wanneer zijn vriend zijne zwakheid door een geloofsdaad weder herstelde.

Men doet echter verkeerd, wanneer men het karakter van Melanchthon beschouwt als een pendant van Luther. Maar er is geen pendant van Luther te vinden, althans niet in Duitschland. Het optreden van Luther was profetisch; evenwel had hij een groot aantal Medearbeiders, waaronder zeker Melanchthon de grootste was. Deze laatste had niet hetzelfde weerstandsvermogen als waarover Luther beschikte, toen hij de wilde geestdrijverij wederstond, die te Wittenberg was losgebroken. Melanchthon had zich bijna door de valsche mystiek van een Thomas Münzer laten medesleepen, maar Luther wist de koe bij de horens te vatten en de schadelijke werking van de geestdrijvers te neutraliseeren. Toen Melanchthon op den rijksdag te Augsburg zonder Luther pal moest staan, kon hij niet doorzien, dat zijne tegenstanders van een anderen geest waren als hij, zoodat hij eene vereeniging met hen nog voor mogelijk hield, ja bereid was tot zulke eoncessiën, dat hem ten slotte geld als prijs voor zijn algeheelen overgang tot Rome aangeboden werd.

Maar dit nam niet weg, dat Luther Melanchthon hield voor een schier onmisbaar werktuig des Heeren; en toen hij hem te Weimar zag liggen in de armen des doods, met gebroken oogen en vervallen gelaat, riep hij in toorn ontstoken uit:5> God beware ! Hoe heeft nu de duivel dit werktuig geschonden"; en op het gebed van den reformator herstelde de stervende.

Wat Luther dan in zijn vriend waardeerde ? Hij schreef eenmaal: »Ik ben er voor geboren, om met benden en duivels krijg te voeren en in het veld te liggen ; daarom zijn mijne boeken zoo stormachtig en krijgslustig. Ik moet de stronken en stammen uitroeien, en ik ben de man, die baan moet breken. Maar Magister Philippus rijdt recht en stil voort, bouwt en plant, zaait en begiet met lust, naardat God hem rijke gaven gegeven heeft.

Wat uit Luther's woord stroomde als uit den mond van een profeet, wist Melanchthon te systematiseeren en in zoodanigen vorm te gieten, dat het er bij het Duitsche volk inging.

Jammer —maar doch dit wordt in de jongste geschriften en artikelen over Melanchthon niet vermeld — dat Luther een tijd gehad heeft, waarin hij voor den geest van Melanchton uit den weg ging. In de eerste uitgave van de Augburgsche confessie wordt de waarheid, dat de Heere God bij het werk der zaligheid de eerste en de laatste is, gehandhaafd. In de tweede editie wordt het synergisme, de medewerking der menschen bij de Goddelijke genadewerking, uitgesproken.

Luther heeft dit laten passeeren. Doch op het laatst van zijn leven heeft hij daarover zijn leedwezen te kennen gegeven, en er bij gevoegd, dat hij wenschte, dat de Augustana na zijn dood weer zou worden gewijzigd. Bij zijn leven durfde hij die wijziging niet aan, omdat hij vreesde voor de ergernis.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 21 februari 1897

De Heraut | 4 Pagina's

Buitenland.

Bekijk de hele uitgave van zondag 21 februari 1897

De Heraut | 4 Pagina's