De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 300

PRO-DUITS

mei 1 9 4 0 , er bestonden in Afrikanerkring niet alleen sterke pro-Duitse gevoelens 30 , er werd ook openlijk gesproken en geschreven in antiparlementaire en antidemocratische zin. Er waren ook dito organisaties: de Gryshemde (1933) en de Ossewabrandwag (OB, 1938) die ook een afdeling Stormjaers kende. En een aantal Volksraadsleden volgde de steeds duidelijker nationaal-socialistisch gezinde Oswald Pirow, minister tot 1939, die zich in september 1 9 4 0 opwierp als leider van de Nuwe Orde. De informatie over de oorlogsjaren in Zuid-Afrika die na de Bevrijding binnenkwam, stemde de Nederlanders over het algemeen weinig vrolijk. Veel Afrikaners hadden immers fel geprotesteerd tegen de Zuid-Afrikaanse deelname aan de geallieerde strijd. Er waren veel openlijke uitingen van pro-Duitse sentimenten, er waren zelfs stakingen en sabotageacties geweest. Smuts had die bestreden met de ontwapening van het volk, het verbod van het lidmaatschap van de OB en de Afrikaner Broederbond voor staatsambtenaren alsmede de internering van honderden Afrikaner extremisten. Hard was ook de strijd tussen de Afrikaner nationalisten onderling geweest. In oktober 1 9 4 0 was afgesproken, dat de politiek het werkterrein zou zijn van de Herenigde Nasionale Party, en de cultuur voor de OB. Maar vooral nadat dr. Hans van Rensburg commandant-generaal van de OB was geworden (15 januari 1941), en duidelijk nationaal-socialistische opvattingen ventileerde, liep de spanning tussen beide organisaties snel hoog op. Na enkele maanden verklaarde Malan openlijk de oorlog aan de o B en haar volksvreemde nationaal-socialistische ideologie. Die Kerkbode had reeds in maart 1941 verklaard dat de NG Kerk gekant is tegen elk totalitair stelsel dat de kerk ondergeschikt aan de staat maakt. 31 Malan won de strijd, de OB verloor haar invloed en aanzien. Bij de Volksraadsverkiezingen van 1943 kregen Pirows Nuwe Orde en de OB-gezinde Afrikaner Party geen enkele zetel, Malans Herenigde Nasionale Party 43. Bovendien volgde eenderde van de Afrikaners Smuts en diens Verenigde Party, die in totaal 89 zetels kreeg. Het nieuws over de gebeurtenissen gedurende de oorlogsjaren in Zuid-Afrika riep extra vragen op in de kring van de v u en de Gereformeerde Kerken in Nederland. Hoe was het mogelijk, dat het nationaal-socialisme onder die stoere calvinistische Afrikaners zoveel weerklank had gevonden? Het werd immers eerlijk erkend:

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen