Peter Bak__Historische Reeks Deel 14 - pagina 199

‘power and prayer’

198

In 1976 aanvaardde de voormalige missionaris het lectoraat religieuze antropologie aan de Vrije Universiteit, als opvolger van Blauw. ‘Men heeft toen nog vanuit de vu rondgebeld naar hutten in Afrika,’ vertelde Schoffeleers naderhand met smaak, ‘om referenties te vragen.’51 Een boeiend voorbeeld van de vaak gecompliceerde relatie tussen religieus regime en staat besprak Schoffeleers bij zijn afscheid van de vu, twaalf jaar later. In zijn laatste college voerde hij zijn gehoor mee naar paaszondag 1985 toen de Zionist Christian Church, de grootste en invloedrijkste kerk in Zuid-Afrika, haar vijfenzeventigjarig bestaan vierde. Eregast was P. W. Botha, president van het apartheidsregime die onder de tonen van het Boerenlied Sarie Marijs geestdriftig werd verwelkomd door de meer dan twee miljoen zwarten tellende menigte. Onderdrukten juichten de onderdrukker toe. De verklaring voor de vervreemdende massameeting lag volgens Schoffeleers in het ‘medicinale’ karakter van de Zionist Christian Church. Als gebedsgenezings­ kerk onttrok het genootschap zich aan de omringende samenleving; problemen – van welke aard ook – werden door middel van gebedsrituelen bezworen. Opstandigen werd een ‘sick role’ toegekend. ‘Ziekte als een vorm van deviatie,’ zette Schoffeleers uiteen, ‘en dus als een probleem van sociale controle.’ De oorzaak van de ‘ziekte’ werd in begane zonden gezocht; de raciale segregatie van de Zuid-Afrikaanse maatschappij werd buiten beschouwing gelaten. Aldus ‘ondersteunde’ de Zionist Christian Church, als religieus regime, het apartheidsbewind.52 Mart Bax, eerst hoofddocent, later (vanaf september 1988) bijzonder hoogleraar politieke antropologie, was afkomstig van de Universiteit van Amsterdam waar hij in 1973 was gepromoveerd op ‘machine-style politics’ in Ierland. De dissertatie was een teken dat in het cultureel-antropologische onderzoek de ‘geïsoleerde primitief’ gezelschap had gekregen van de moderne westerling.53 Bax’ proefschrift gaf inzicht in het omvangrijke netwerk van patroons, ‘makelaars’ (politici) en cliënten dat in de Ierse Republiek vanachter de schermen de dienst uitmaakte. Politiek en religie gingen hierbij hand in hand, terwijl in de antropologie juist de neiging bestond beide terreinen te scheiden.54 Ook tijdens veldwerk in Joegoslavië stuitte Bax op het innige verband tussen ‘power’ en ‘prayer’. In de deelstaat Bosnië-Herzegovina legden de franciscanen het langzaam maar zeker af tegen de bisschop

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen