Zestiende Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag - pagina 50

XLvni

TOELICHTING. In Spinoza's Oodgeleerd-daatkundig vertoog wordt het volgende geleerd. De burger is verplicht alle bevelen der Overheid na te komen, al gebiedt zij het meest ongerijmde (hoofdst. 16 § 37). De onderdanen hebben alleen als recht te erkennen wat de Overheid verklaart recht te zijn (§ 31). De Overheid heeft recht te bevelen al wat zij wil (§ 38); allen die met haar niet overeenstemmen voor vijand te verklaren (hoofdst. 30 § 6); de burgers om de onbeduidendste redenen ter dood te brengen (§ 7). De Overheid, aan wie rechtens alles geoorloofd is, kan derhalve nooit onrecht tegenover de onderdanen plegen (hoofdst. 16 § 41). Aan de Overheid komt ook toe over den godsdienst te bepalen wat zij goed acht, en allen zijn verplicht zich aan hare bevelen in dezen te onderwerpen (hoofdst. 16 § 63). De godsdienst ontleent zijn verbindend karakter aan de beslissing van hen, die de heerschappij hebben. God voert geen direct bestier oVer de menschen, maar alleen door hen, die het bewind voeren. De uitoefening van godsdienst en naastenliefde moet zich voegen naar de rust en het welzijn van den Staat en kan derhalve alleen geregeld worden door de Staatsmacht (hoofdst. 19 § 2, 6, 7, 9, 17, 19, 31). Daar het welzijn van het volk de hoogste wet is, moet de Overheid bepalen, hoe ieder zijn naaste moet helpen, d. i. hoe ieder God moet gehoorzamen (§ 24). Niemand kan derhalve God recht gehoorzamen, tenzij hij aan alle bevelen der hoogste macht voldoet (§ 25, 37). Alleen aan de Staatsmacht kan het recht worden ontleend de aangelegenheden van den godsdienst te bestieren, zijne dienaars te kiezen, de grondslagen der kerk en der leer vast te stellen, uit de kerk te bannen en daarin op te nemen (§ 81, 39). De ware dienaars des Woords zijn die op gezag van de hoogste macht de vroomheid leeren, volgens de regelen door haar gesteld.

Ook Spinoza staat op het standpunt der volks-souvereiniteit. De Staatsmacht is slechts de samenvoeging van de natuurlijke macht der enkelen. Op die basis komt hij tot een moeilijk te overtreffen absolutisme en clericalisme. Zijn stelsel, gelijk dit in het aangehaalde werk ontvouwd wordt, komt hierop nedöï-. De macht der natuur is de macht Gods, en in God zijn macht en recht hetzelfde. Dus gaat ieders recht van nature zoo ver als zijne macht. Zonder anderer hulp leeft de mensch toch gebrekkig. Ook wenscht hij te leven zonder vrees, wat niet kan, zoo lang ieder naar zijn goedvinden leeft. Daarom moeten de menschen hunne natuurlijke macht bijeenvoegen, zoodat zij gemeenschappelijk recht op alles hebben en bestuurd worden door de macht, den wil van allen. De mensch moet daarom alle macht afstaan, en de Overheid, die nu over de saamgebrachte macht der enkelen beschikt, heeft daardoor het recht allen te dwingen en te straffen. Ieder moet haar in alles gehoorzamen. Er is slechts ééne macht: de Staatsmacht. En daarmee is ook gegeven het

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen