Jaarboek 1985-1986 - pagina 59

problematiek rondom ongelijkheid maar wel gelijkwaardigheid. Als wij nagaan waar hier de moeilijkheden schuil gaan, dienen wij ons allereerst te realiseren dat de vraagstelling niet alleen gevallen maar veelal personen betreft. Het is een in ieder geval rechtsfilosofisch volledig aanvaarde stellingname dat het beginsel gelijke behandeling in gelijke gevallen op zichzelf eigenlijk heel weinig inhoudt, want waar blijft men als men het niet eens is over criteria aan de hand waarvan gevallen als gelijk of ongelijk worden beschouwd? Men dient zich goed te realiseren dat het begrip gelijkheid waarover wij hier handelen geen mathematische aangelegenheid is. Gelijkheid van het ene meetkundige lichaam met het andere is naar ik aanneem, in absolute zin vast te stellen. Gelijkheid van gevallen en nog meer gelijkheid van mensen is eigenlijk een niet bestaande situatie. Wanneer twee gevallen in alle opzichten aan elkaar gelijk zijn, dan is er sprake van een en hetzelfde geval, terwijl daarnaast nog de vraag gesteld kan worden of niet ieder mens een zodanig unicum is dat hij afwijkt van ieder ander mens. Dient men dan niet tot de conclusie te komen dat er van gelijke gevallen eigenlijk geen sprake kan zijn doch dat men liever van zo min mogelijk verschillende gevallen dient te spreken en wordt daarmede de zaak in wezen niet arbitrair? Wanneer wij spreken over gelijke gevallen moet het dus altijd gaan om relatieve gelijkheid, een gelijkheid in bepaalde opzichten en het gelijkheidsbeginsel op zichzelf, in abstracto, zegt nog niets over de vraag welke opzichten hier al dan niet relevant zijn. Zo kan bijvoorbeeld de racist, althans in abstracto, volhouden dat ook hij het gelijkheidsbeginsel honoreert: wanneer hij de zwarte anders behandelt dan de blanke, behandelt hij ongelijke gevallen ongelijk. Dit betekent echter niet dat het gelijkheidsbeginsel helemaal niets inhoudt, zelfs niet als we op dit abstracte vlak blijven. Gelijke behandeling staat voorop, ongelijke behandeling vereist rechtvaardiging vanuit de verschillen tussen de gevallen. Voor die rechtvaardiging is niet voldoende dat een of ander verschil aangewezen wordt, noodzakelijk is dat aangewezen wordt waarom dit verschil relevant is en derhalve voldoende grond oplevert voor de verschillende behandelingen. De racist die huidskleur relevant vindt zal dus uit moeten leggen waarom verschil in huidskleur een verschil in behandeling rechtvaardigt. Hij krijgt het door de werking van het recht dan al iets moeilijker. We zien in de praktijk nog al eens, denk aan Zuid-Afrika, dat de racist poogt te wijzen op inferieure eigenschappen of op het ontbreken van positieve eigenschappen bij het inferieur geachte ras, maar daardoor wordt hij dan tevens kwetsbaar, niet alleen omdat hij de rechtvaardigende waarde van de door hem aangevoerde verschillen dient aan te tonen maar ook omdat hij dan veronderstelt dat die verschillen tussen rassen daadwerkelijk bestaan. Het was Langemeijer die in zijn oratie van 1946 op deze zaken gewezen heeft: "één beginsel is er dat alle rechtsleer als minimum van juist recht erkent: objectiviteit; de eis dat gelijke gevallen gelijk moeten worden behandeld en verschillende in evenredigheid van het verschil! Maar het is ook Langemeijer die eens heeft opgemerkt, dat gelijkheid tussen men57

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen