1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 30

2É leraar B a r g e zich voortdurend bezig houdt en waarop hij dart ook telkens weer terug komt. Een historisch-wijsgerige behandeling van dit vraagstuk, dat in het midden van de vorige eeuw in de Parijse Academie tot zo scherpe tegenstelling heeft geleid tussen C u v i e r en G e o f f r o y d e S a i n t H i l a i r e zou ongetwijfeld ons inzicht in de natuur verdiepen. En het derde vraagstuk waarvan een bijzondere behandeling ongetwijfeld in onze kringen de grootste belangstelling zou trekken, is het vraagstuk van de finaliteit in de dode natuur. In zijn boek ,,Natuur en Geest" haalt wijlen A r i ë n s Kappers P l a n c k aan, waar hij er in een brochure ,,Religion und Wissenschaft" op wijst, dat elk gebeuren in de dode natuur zo verloopt, dat een bepaalde factor (die van L a g r a n g e ) , de kleinste waarde heeft, zodat het verloop van dit gebeuren mede bepaald wordt door zijn afloop en zijn einde. Hij valt P l a n c k dan bij, wanneer deze voortgaat te zeggen, dat de moderne resultaten der' natuurkunde althans in dit opzicht tonen, dat een zekere doelstrevendheid, die zo karakteristiek is voor het leven en denken, ook in de zogenaamde dode natuur voorkomt. Physica en religie ontmoeten elkaar, volgens hem, ook in de vraag naar de existentie van een in den gehelen kosmos heersende finaliteitsmacht. Ook wie zich in een dergelijke formulering wellicht niet geheel kan vinden, zal toch moeten toestemmen, dat het laatste woord over deze aangelegenheid nog niet is gezegd en dat een afzonderlijke beschouwing door een bevoegd en geoefend denker ongetwijfeld voor ons van de. grootste waarde zou zijn. En tenslotte is het ook goed om zich te bezinnen op de finaliteit in de natuur, omdat ons teleologisch kennen geen dood, inert bestanddeel van ons geestelijk vermogen is, maar een bezit, dat telkens opnieuw verworven en verdedigd moet worden ^— tegen anderen en ook tegen ons zelf. Wanneer wij denken aan de apocalyptische uitbarstingen van het geweld van twee wereldoorlogen, die wij hebben meegemaakt, aan de destructieve machten die opnieuw samenspannen om het leven op onze planeet schier onmogelijk te maken, aan al het levende, dat nooit tot ontplooiing komt, aan de ongetelde misdrachten, aan de geesels van tuberculose en kanker en syphilis die het leven ondermijnen en aan de dysteleologie van de dood, dan kan ook ons gemoed soms verbijsterd raken. De moderne mens twijfelt aan den zin van zijn leven, en hij is niet vreemd aan de stemming van Multatuli waarin deze schreef ,,Ik weet niet of we zijn geschapen met een doel, dan wel bij toeval daar zijn".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen