1951 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 150

134

NOTULEN

weging bedoelde spreker te laten uitkomen de grote moeilijkheden, waarin de oudere foimuleringen van het causaliteitsbeginsel geraakten De plaatsverandering moest toch ongetwijfeld als een „gebeurtenis" b e schouwd worden, maar zolang die plaatsverandering eenparig rechtlijnig was, viel er volgens de mechanica van Galilei geen , oorzaak" voor aan te wi)zen of een „oorzaak", die onbepaald ver weg in het verleden lag, toen het lichaam uit ,,rust" m beweging geraakte Uit deze moeilijkheid laat zich ook begrijpen, dat het traagheidsbeginsel eerst m de 17e eeuw gevonden is en zoveel weerstand te overwinnen had 2 Inderdaad heeft men „het causaliteitsbeginsel niet vol enthousiasme overbooid gegooid" Bi] het eeuwfeest van Newton schreef Einstein m Nature van 26-3-1927 p 467 „ May the spirit of Newton's method give us the power to restore unison between physical reality and the profoundest characteristic of Newton's teaching — strict causalty" Emstem brengt dan ook voortdurend bezwaren m tegen de moderne atoomphysica en Dr Wolvekamp wijst terecht op Planck Ehrenfest zeide eens m verband met de ontwikkeling der quantentheorie, dat de grote natuurkundigen steeds conservatief waren in die zm, dat ze de revolutionaire ideeën slechts noodgedwongen aanvaardden Het opgeven van het causaliteitsbeginsel betekent een afscheid en een teleurstelling, maar tevens (zoals Dr Wolvekamp ook erkent) een verrijking in die zm, dat , het" toch weer anders is dan we dachten Vraag Prof Sizao Is het wel juist te zeggen, dat volgens de moderne physica het causaliteitsbeginsel „m de natuur niet geldt'" Moet men niet liever volstaan met te zeggen, dat m de moderne natuurfcimde het causaliteitsbeginsel geen consequente toepassing kan vinden en wel tengevolge van het feit, dat natuurkundige kennis slechts verkregen kan worden door een wisselwerking tussen de waarnemer en het waargenomene, terwijl deze wisselwerking, wegens de eindigheid van het werkmgsquantum, principieel niet oneindig klem gemaakt kan worden' Bovendien mag men met vergeten, dat de grondvergelijkmgpn van de golfmechamca, die het verloop van de golffunctie in ruimte en tijd beschrijven, differentiaalvergelijkingen zijn en dus een typisch causaal karakter dragen Aan deze golffunctie zelf kan echtei slechts een statistische interpretatie worden gegeven Antwoord aan Prof Sizoo Spreker heeft bedoeld te betogen, dat m de moderne natuurkunde men met alle vroegere formuleringen van het causaliteitsbeginsel vast loopt en er niets afdoends voor m de plaats komt Hij geeft gaarne toe, dat de grond vergelijkingen van de golfmechamca differentiaalvergelijkingen zijn en „dus een typisch causaal karakter dragen", m die zin, dat ze voorspellingen mogelijk maken, maar wat voorspeld wordt is een waarschijnlijkheid (gecamoufleerd uitgediukt een statistiek) en principieel IS daarmede de voorspelbaarheid en dus ook de causaliteit weer opgeheven Vraag van Dr Jonker „Kunt U iets vertellen over de oorspronkelijke betekenis van de term „causaal" bij de Grieken' Welke wijzigingen heeft het causaliteitsbegrip ondergaan voor het zijn moderne betekenis ontving'" Antwoord aan Dr Jonker Volgens Whittaker onderscheidde Ariatoteles 4 soorten van „oorzaken", n 1 a) de materiele oorzaak (b v bij de vervaardiging van een standbeeld, het blok m a r m e r ) , b) de formele oorzaak (de uitgebeitelde gestalte), c) de efficiënte oorzaak (de beeldhouwer), d) de finale oorzaak (de ideële figuur) De Newtomaanse natuurkundigen hebben eigenlijk slechts aan de efficiënte oorzaak aandacht besteed In hot beginsel der voorspelbaarheid is het woord „oorzaak" zelfs geheel geelimineeid

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen