1970 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 66

46

METABLETICA DER MATERIE

de lijn niet naar je oog brengen, noch je oog naar die lijn) en van „werkelijkheid" (als alle punten van die lijn ten opzichte van mijn oog samenvallen is er geen lijn meer, maar een punt). Wie dan het begrip „recht" wil herleiden tot zoiets als de baan van een lichtstraal moet in rekening brengen dat Euklides nog „blikken wierp"; via een empirisch begrip als „waterpas" is ook al niets te bereiken, want Euklides, tijdgenoot van Aristarchos van Samos, leefde in een tijd dat de aarde in de bolvormige phase verkeerde! Tenslotte; hoe kan ooit de onafhankelijkheid van een postulaat aangetoond worden anders dan via modellen! Meetkundige beschouwingen (2) Het tweede stuk meetkunde in MM functioneert veel meer als drager van metabletische beschouwingen. En onder deze functie blijkt de wiskunde te bezwijken, in elkaar te zakken tot een caricatuur... Ik ben reeds lang een bewonderend en geboeid lezer van vdB. Ik ben het nog, maar betreur het dat ik MM gelezen heb. Die koene, onverwachte, veelomvattende conclusies na magnifieke historische overzichten en flonkerende anecdotes — ik zal ze nooit meer zo onbevangen kunnen waarderen, nu ik gelezen heb wat vdB in deze laatste hoofdstukken van MM met een brokje wiskunde uithaalt. Het spijt me! Eerst komt een hoofdstuk over „De aard van meetkundige ontdekkingen". „Wanneer meetkunde — dit inzicht in alles wat vorm heeft — èn spiritualiteit èn bouwstijl in gesloten gelid door de tijd gaan, en met de geschiedenis van de westerse mensheid meemarcheren, is er geen reden één van deze manifestatiegebieden, en dat zou dan de meetkunde zijn, in gehalte van werkelijkheid te doen prevaleren boven de andere. Dat gebeurt echter wel. De meetkundige heet het, ontdekt betere inzichten, groter waarheden; hij dwaalde bijvoorbeeld toen hij alleen euklidisch dacht, hij schoot in ieder geval te kort" [MM 384]. O ja? Wie zegt dat dan, dat de meetkundige die alleen euklidisch denkt, dwaalt? Dwaalt hij die wel het schaakspel meester is maar niet kan dammen? Hier speelt vdB's wanbegrip van het waarheidsbegrip in de wiskunde hem weer parten: wat zijn „grotere waarheden": meer gecompliceerde logisch ware uitspraken? Of grotere correlatie tussen bepaalde wiskundige systemen en zekere physische, of astronomische, of geographische modellen? Na de reeds geciteerde gedeelten over de aarde als ons primordium wordt gesproken over het werk van Newton (geen vernieuwing, maar

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen