Gedenkboek van de viering van het 50-jarig bestaan der Vrije Universiteit te Amsterdam op 20-22 oktober 1930 - pagina 116

98 REDE PROF. MR. D. P. D. FABIUS.

Leerdwang had ik ook in geschrifte veroordeeld'), geheel over-

eenkomstig Mr HEEMSKERK'S keurige karakteriseering, dat die dwang

is „een politie-reglement voor het familieleven." 2)

van het talent in de Vertegenwoordiging; men veelal moest stemmen zonder be-

raadslaging. (Zie t.a.p., dl. Ill, blz. 109) Om het bezwaar van Mr CORT VAN DER

LINDEN, dat het noodlottig werkt op de zelfstandigheid der kiezers, en alzoo juiste

vertegenwoordiging niet bereikt. (Zie t.a.p., dl. VIII, blz. 26) Omdat evenredige ver-

tegenwoordiging is de sluitsteen van het in individuen stukgeslagen volk, die zich

doen vertegenwoordigen; hunne macht oefenen door middel van lasthebbers. (Zie

t.a.p., dl. IX, blz. 39 en volgg.) Om het gevaar, dat partij-candidaten onder elkaar

g a a n vechten. (Zie t.a.p., dl. X, blz. 92) Ook omdat evenredige vertegenwoordiging

rust op de valsche studeerkamerwijsheid, als waren alle kiezers vleeschgeworden

politieke p r o g r a m m a ' s ; voorts rekent zij niet met het feit, dat de menschen vaak

anders stemmen, dan zij zyn (zie t. a. p., dl. IX, blz., 115); wordt het Kamerbeeld

te meer vervalscht door den verplichten g a n g naar het stembureau, welke ver-

plichting feitelijk geene plaats laat voor de „partij" der onverschilligen.

De Standaard, die ijverig voor evenredig stemrecht heeft gestreden, voerde

27 Mei 1914 voor evenredige vertegenwoordiging dit, in dubbelen zin vleeschelijke

argument a a n : „Met evenredige vertegenwoordiging vliegen de gebraden kippen

ons in den mond." Maar het resultaat is geweest, dat van dat gebraad het meest

smullen roomschen en socialisten.

Mr STRDYCKEN noemde in zijn laatste geschrift: De hoofdstukken van buitenlandsch

beleid, blz. 6, de evenredige vertegenwoordiging „dat merkwaardig prodect van

mathematisch-politieke wijsheid — of moet men zeggen „onwijsheid" ?"

Mr TREÜB, 26 Jan. 1924 sprekende in de Commercieele Club te 's Gravenhage,

zoude daar volgens het verslag in de N. Rott. Ct. (ochtenblad) van den volgenden

dag, gezegd hebben: „De evenredige vertegenwoordiging, zooals wij die kennen,

is jammerlijk mislukt. Enkele leiders stellen feitelijk de candidatenlijsten samen."

E n Het Vaderland bevatte 24 Maart 1923 (avondblad) een hoofdartikel, waarin

zij, met instemming verwijzende n a a r wat de Nieuwe Haagsche Ct. geschreven had

over strijd om de plaats op de candidatenlijsten, als een der bedenkelijkste ver-

schijnselen van de evenredige vertegenwoordiging, opmerkte, dat niemand tegen

dat „steeds meer doorvretend euvel" een „afdoend geneesmiddel weet aan te

wijzen." (Zie Studiën en Schetsen enz., dl. XIV, blz. 179/80)

Ook schreef 1 Juni 1922 De Standaard, dat de liefde voor het evenredigheids-

stelsel „al sterk bekoeld is en dat — als men nog eens beslissen kon, na de e r v a r i h g

nu opgedaan — ons tegenwoordig stelsel heel wat minder zeker van de overwinning

zou zijn dan toen de beslissing viel." Voorts 14 Juli 1923, dat de evenredige ver-

tegenwoordiging „blijken zal de grootste politieke fout onzer eeuw te zijn," enz..

Zoo werd ik meer en meer dankbaar voor wat ik den studenten had geleerd,

en kan ik slechts betreuren, dat de evenredige vertegenwoordiging niet aan de

gewone wet is overgelaten. W a t De Standaard echter ook bestreden heeft.

Eveneens heb ik mijne bezwaren doen kennen tegen het gezinshoofden-kiesrecht,

gelijk Dr KUYPER dat in „Ons Program" had verdedigd. Mijne bedenkingen waren

in hoofdzaak deze : lo. een volk bestaat niet uit eene bloote veelheid van gezinnen ;

2o. het gezinshoofden-kiesrecht rekent ook niet met den historischen bouw van

het volk; 3o. een kiesrecht, dat eigenlijk zoude moeten gelden voor alle tijden en

alle volken, deugt veeleer nooit en nergens. Nadere uiteenzetting gaf ik in Studiën

en Schetsen enz., dl. XI, blz. 95 en volgg..

') Met anderen i n e e n Rapport aan de Vereeniging van C. N. S. over leerdwang (1898).

2) Handelingen der Staten-Generaal (1904/05), II, blz. 504. W o r d t van anti-revolutio-

naire zijde in de laatstverloopen jaren herhaaldelijk gewezen op de noodzake-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen