Dr. Abraham Kuyper en de Vrije Universiteit - pagina 261

voor de totaliteit. Die pantheïstische kleur blijkt, onder meer uit een zin,

zoals de volgende:

'De bestemming is bereikt van het al, en aard en hemel, één gewor-

den, lost zich op in harmonie met Godzelf, want God is geworden alles

in allen.'

Vóór zijn bekering was Kuyper al geheel een religieus mens, die, an-

ders dan vele mensen nu, in heel de werkelijkheid de goddelijke aanwe-

zigheid zag en ondervond. Het Calvinisme, dat hij na zijn bekering

steeds meer overnam, sloot daar op aan. Als de gehele werkelijkheid van

te voren door God is bedacht en van ogenblik tot ogenblik door God

wordt onderhouden, dan sluit dat aan op een romantische visie, die de

gehele werkelijkheid religieus aanvoelt. Godsdienst op alle terreinen des

levens bleek diep in zijn radicale persoonlijkheid geworteld.

Kuypers bekering betekende niet een verandering van karakter of per-

soonlijkheid, het was veeleer een verandering van levensdoel. Hij wilde

eerst professor worden, en na zijn bekering ging hij zich vooral voor de

kleine luyden inzetten. In beide gevallen was hij daarbij met geheel zijn

eigen persoon betrokken. Zoals hij een radicale dwingeland was en een

romantische dweper, zo had hij ook een radicale levensbeschouwing met

totalitaire aspecten. Dat hij daardoor veel bereikte, maar ook in botsing

kwam met de oudere generatie en de vaderlandse kerk, met liberalen en

conservatieven, met Gunning en Lohman, maakt het boeiende verhaal

van zijn leven uit.

Hij moest ook in zijn levensbeschouwing een plaats geven aan alle ele-

menten, die zijn radicaliteit weerspraken. Daardoor ontstonden een

aantal malen nieuwe inzichten, die Kuyper in zijn werken vlocht alsof

ze al lang van te voren door hem waren voorzien.

De Romantiek wordt vooral gekenmerkt door een vlucht uit de harde

realiteit. Zo kan men ook nu romantische trekken aanwijzen in een

vlucht in drugs, in meeslepende muziek, in erotiek, in verre reizen en in

vreemde, mysterieuze godsdiensten.

Vlucht in ziekte, in reizen naar de bergen en naar de grote stad, en

in fantasie, waarbij de historische werkelijkheid wordt verdrongen, ko-

men we meermalen bij Kuyper tegen. Vlucht in het verleden zien we ook

in de Romantiek. De katholieken zochten naar het verleden van de on-

gedeelde kerk (neo-gothiek) of van de triumferende kerk (neo-barok).

Kuyper zocht naar het verleden van de calvinistische Gouden Eeuw, en

hij deelde de romantische visie van vele Nederlanders, die de zeventien-

de eeuw bewonderden.

Ook de vlucht in de dood, en de daaraan tegenovergestelde vlucht weg

van de realiteit van de dood, zijn in de Romantiek duidelijk aanwezig.

Daarbij komt, vooral in de wereldbeschouwing en filosofie van de Ro-

255

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen