Voetstappen in opwaaiend zand - pagina 45

collega's van andere universiteiten die niet begrepen waarom iemand zich zo

inspande voor deze exercitie. Het maakte de coming out van deze wetenschappers

er des te moediger op.

De gereformeerde wereld opent zich / /

Een intellectuele voorhoede dus, die niet-wetenschappelijk onderlegden van aca-

demische inzichten op de hoogte stelt en de confrontatie met ze aangaat? Dat is

juist, maar toch ten dele. Niet alleen confrontatie, er was ook nieuwsgierigheid,

ontvankelijkheid voor nieuwe ontwikkelingen. Honger naar meer en anders

weten had zich in toenemende mate binnen de gereformeerde wereld gemani-

festeerd. Dat hing mede samen met grote veranderingen na de Tweede Wereld-

oorlog.

Die worden aangeduid als het verval van de verzuilde samenleving. De vanzelf-

sprekendheid van elke instelling georganiseerd op basis van levensbeschouwing

kwam ter discussie te staan en de zuilen werden opengebroken. Qua mentaliteit

echter gebeurde er tenminste evenveel. Gereformeerden deden een belangrijke

ontdekking: over vitale en principiële kwesties - vitaal was wat direct of indirect

het geloof aanging - kon ook anders kon worden gedacht dan in termen van de

traditie. Levenswijze, morele overtuiging, politieke standpunten hoefden zich

niet te laten gezeggen door wat gebruikelijk of overgeleverd was. Op zichzelf

was dat vaker vertoond, in de geschiedenis van de gereformeerden ging elke

nieuwe generatie het gevecht aan tussen traditie en vernieuwing. Meestal won de

gevestigde orde. Maar nu had die orde haar vanzelfsprekendheid verloren. Naast

de eigen geloofsopvatting bleken ook die van andere christenen, zoals de her-

vormden, waarheid te bevatten. Kortom, over de essentialia van het gerefor-

meerde leven ontstond een diversiteit van opvattingen.' De gereformeerde

zeden veranderden. Waardoor?

Zeker als gevolg van de Tweede Wereldoorlog. Belangrijk was de intensieve per-

soonlijke omgang die sommige gereformeerden via verzet en onderduik kregen

met andere bevolkingsgroepen, waarvan ze zich voorheen verre hadden gehou-

den. Dergelijke intense oorlogservaringen maakten het bijna ondoenlijk om na

de oorlog het 'in het isolement ligt onze kracht' van harte te blijven onderschrij-

ven. Op langere termijn kon openheid naar anderen niet uitblijven.

Behalve het contact met andersdenkenden oefenden ook beroeringen van trau-

matische aard op het eigen kerkelijk erf hun duurzame invloed uit. De oorlog

bracht een verwoestend kerkelijk conflict onder de Gereformeerden, die zelf via

een kerkscheuring waren ontstaan. Het leidde tot het ontstaan van een compleet

nieuwe kerk, de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt. Waarom was dat alles hier

gebeurd en waarom in oorlogstijd? Deze vragen werkten door. De kerkstrijd, die

zelfs gezinnen verdeelde, vond haar oorsprong in de eigen onwrikbare geloofs-

43

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen