Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 33

nieuwe wijn in nieuwe zakken.'^^ Principiële bezwaren koesterde hij niet, integendeel.

Hij zag in de Vrije Universiteit een even 'noodige als heilzame stichting', en hij was be-

reid zonder hoogleraarstitel in het eerste jaar mee te doen.^3 In zijn plaats is geen ander

gevonden. Wel kwam er een man voor de oosterse talen, die tegelijk de exegese van het

oude testament zou doceren. Het was de jonge Duitse pastor F.W.J. Dilloo, aanbevolen

door Christlieb en Geyser.^'* Dilloo werd als extraordinarius aan de theologische facul-

teit toegevoegd. Als gewoon hoogleraar voor de oosterse talen vertegenwoordigde hij ge-

heel alleen de faculteit der letteren. Een andere jongeman vormde eveneens als eenling

de juridische faculteit: de in Leiden gepromoveerde D.P.D. Fabius.

Fabius, Kuyper en Rutgers hebben met de iets later benoemde J. Woltjer en A.F. de

Savornin Lohman gedurende de eerste twintig jaar de Vrije Universiteit haar gezicht ge-

geven. 'Onze geliefde professoren', heten ze in de jaar ver slagen. ^5 De eerste hooglera-

ren, zei president-directeur H. Colijn in de jaarvergadering van 1925, spraken krachtig

tot de verbeelding van het gereformeerde volk. Zij gaven leiding op elk gebied, niet al-

leen in de wetenschap, maar ook in de kerk, de pers en de politiek. Op hun personen con-

centreerde zich 'een in vereering overgaande belangstelling, die voor critiek - zoo er al

aanleiding toe had bestaan - weinig ruimte liet'.''^ Het verslag van een excursie naar het

vu-gebouw in de jaren dertig bevestigt dat nog zo extreem, dat slechts een letterlijk citaat

ons van kwaadaardige overdrijving kan vrij pleiten: 'met een gevoel van eerbiedige be-

wondering wordt men vervuld bij de aanschouwing van de beeldengalerij van oud-

hoogleeraren in de senaatszaal. Men wordt hier klein onder den aanblik van deze helden

des geloofs, die het bestonden om in een tijd toen het calvinisme in ons land nauwelijks

in tel was, een eigen hoogeschool te grondvesten.'^' We bezondigen ons dus niet aan

overschatting van het persoonlijk element, als we in het kader van de vu-geschiedenis

deze mannen opzettelijk naar voren halen.

Frederik Lodewijk Rutgers is bij zijn overlijden de 'invloedrijkste aller hoogleeraren

aan de Vrije Universiteit' genoemd, de 'meest eerwaardige en toch minst eerzuchtige'.^^

Wie deze in-memoriam-taal omzet in nuchtere analyse, komt in minder byzantijnse be-

woordingen wezenlijk tot dezelfde conclusies. Twijfelachtig is slechts dat gebrek aan

geldingsdrang. In Kuyper heeft hij altijd zijn meerdere erkend. Maar toen na diens ver-

trek Herman Bavinck als meest gezaghebbende figuur naar voren kwam, kostte het Rut-

gers moeite diens primaat royaalweg te aanvaarden.^9 Voor Kuyper was hij onmisbaar en

onbetaalbaar. Als Kuyper de grote lijnen had uitgezet, kon hij Rutgers het routinewerk

overlaten. Die zette alle puntjes op de i, en vond de goede plaats voor elke komma. Zo

trad hij op in de kerk en aan de universiteit, zo beoefende hij ook de wetenschap. Het

heugt mij nog hoe ik als jong student onder de indruk kwam van de lectuur van Rutgers'

rede, 'Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hem-

zelven is uitgeoefend'. Met noten en bijlagen is deze oratie uitgegroeid tot een studie van

250 bladzijden, die stuk voor stuk getuigen van zijn encyclopedische kennis en fa-

belachtige historische eruditie.

ALLEEN OP WEG 1880-1905 29

.^^«iï^tfriË^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen