Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 65

zestien anderen bezwaar in tegen 'het optreden der juridische professoren'.^'? De klacht

verdichtte zich echter al spoedig tot een kwestie-Lohman, want de zoon speelde in het

conflict slechts een ondergeschikte rol, en Fabius bleef ondanks zijn bezwaren tegen de

voorstellen van Tak toch bij de oude partij aangesloten. In de zogenaamde missive-Vro-

lijk werden drie klachten neergelegd. Ten eerste was er Lohmans opvatting dat studen-

ten in de rechten zonder principieel bezwaar colleges konden volgen aan de openbare

universiteiten. Ten tweede kon de juridische faculteit weinig wetenschappelijke resulta-

ten laten zien die in de beginselen gegrond waren. Ten derde handelden de hoogleraren

'op politiek terrein in strijd met de overtuiging van het calvinistisch volk'. Was dat dan

zonder meer een argument, of zou men niet ten minste moeten aangeven op welke gron-

den dat volk tot zijn overtuiging was gekomen? President-curator Van Schelven had

daar geen behoefte aan. In een vergadering met de senaat wees hij erop, 'dat onze stich-

ting gebouwd is op het vertrouwen des volks'. Was dat vertrouwen ten onrechte aan de

juristen ontzegd, dan had nu volstaan kunnen worden met een vermanend woord aan de

klagers. Maar, zo bekende hij, 'bij curatoren zelf is bekommering, althans onzekerheid

omtrent de richting der juridische faculteit'. Daarom achtte hij verder onderzoek nood-

zakelij k.^'**

Van Schelven wist ongetwijfeld van tevoren welk resultaat dit onderzoek zou opleve-

ren. Kuyper en zijn naaste vrienden waren van plan zich van Lohman te ontdoen. Rut-

gers legde aan Fabius uit wat er zou moeten gebeuren, en waarom. 'Evenals ik houdt ge

veel van Lohman,' meende hij te mogen schrijven, 'en evenals ik zoudt ge hem gaarne

voor de Vrije Universiteit behouden. Maar natuurlijk niet ten koste der waarheid often

koste der beginselen; of met andere woorden, ten koste van de universiteit zelve.'^'9 Als

Lohman niet op de grondslag van de universiteit stond, zat er niets anders op dan uit el-

kaar te gaan, 'zooveel mogelijk in vrede'. Voor Rutgers stond dus de uitslag bij voorbaat

vast. Zo hadden Kuyper en hij het geregeld^^" in wat we gerust een samenzwering kun-

nen noemen. Van Schelven, misschien oprecht als de duif, maar zeker voorzichtig als de

slang, behoorde tot de ingewijden. Hovy, in de kiesrechtkwestie eens geestes met Loh-

man en naar karakter enkel duif, wist nog van niets. Hij was volkomen verrast dat de

curatoren Lohman niet energiek tegen de ingebrachte beschuldigingen hadden verde-

digd.3^'

De kwestie-Lohman kwam opnieuw op de agenda in de jaarvergadering van 1895, ge-

houden in het Scheveningse hotel Seinpost. Tweeduizend belangstellenden waren erop

afgekomen, in de grote zaal was zelfs geen staanplaats meer vrij.^^^ Ds. J. Langhout van

Haarlem, door Kuyper en Rutgers geïnstrueerd, stelde voor een commissie van onder-

zoek te benoemen. Daar Lohman die wens deelde werd het voorstel met algemene stem-

men aangenomen. Voorzitter van de commissie zou dr. H. Bavinck zijn, en voor die keus

scheen ook alles te pleiten: een geleerde van formaat, onverdacht calvinist en door alle

partijen gerespecteerd. Om al deze redenen hoopte Hovy dat Bavinck zich een wijs be-

middelaar zou tonen.3^3 De enige schoonheidsfout was dat ook Bavinck van tevoren door

ALLEEN OP WEG 18S0-1905 61

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen