Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 193

over het ontslag van de joodse geleerde E.M. Meijers. Kort daarop moest de Leidse uni-

versiteit sluiten, in het voorjaar van 1942 definitief De Leidse studenten zochten nu el-

ders onderdak. Enkele honderden lieten zich inschrijven aan de Vrije Universiteit.^'^

Tijdelijk werd het studentental bijna verdubbeld tot ruim 1200. De juridische faculteit

was plotseling verreweg de grootste, met 650 ingeschrevenen. Wis- en natuurkunde

kwam op de tweede plaats met 233, boven de theologie, die aan de groei geen deel had.

Het zal wederzijds wat aanpassing gevraagd hebben, vooral omdat de Vrije Universiteit

noch ruimtelijk noch naar personeelsbezetting op zulke aantallen berekend was. In haar

christelijke aard bleef ze zichzelf ook met al deze vreemde nieuwkomers gelijk. Zo maak-

ten ze kennis met Koksma's openingsgebed, dat ook gedurende de oorlogsjaren concreet

betrokken werd op de tijdsomstandigheden'»''*, inclusief de voorbede voor het verzet. Of

ze kwamen in aanraking met Dooyeweerds filosofie, die bij sommigen van hen weer-

klank vond, zij het vermengd met twijfel. 'Wij voelen ons bijzonder aangetrokken tot de-

ze denkbeelden,' zeiden enkele studenten na afloop van een college, 'maar mogen wij als

rooms-katholieken deze calvinistische wijsbegeerte aanvaarden?' Dooyeweerd moest

toen denken aan de Corinthiers, die zich naar Paulus en Apollos noemden, en erkende

voor zichzelf dat het woord 'calvinistisch' verkeerd gekozen was. Het is hem echter niet

gelukt de naam van de Vereniging voor Calvinistische Wijsbegeerte te veranderen.'t's En

welbeschouwd was het ook niet Dooyeweerds probleem, wat katholieken al dan niet

mochten geloven.

DE RECTORATEN VAN NAUTA EN ORANJE

Voluit ernst met de nazificering van het hoger onderwijs werd het pas in 1942. Al in de

winter van 1941 werd van hogerhand bevolen dat elke jongeman van achttien jaar ver-

plicht zou zijn zich een halfjaar beschikbaar te stellen voor de Nederlandse Arbeids-

dienst. Op voorstel van Rutgers besloot de universiteit toen niemand in te schrijven die

in de leeftijdsgroep van de dienstplichtigen viel."»"^ Het was natuurlijk niet meer dan een

tijdelijke noodoplossing. De vu-bestuurders zagen in dat binnen korte tijd de eisen van

de bezetter onaanvaardbaar zouden kunnen worden. In april 1942 kwamen zij reeds

overeen de universiteit te sluiten, als het onmogelijk werd te werken in de geest van de

statuten.'*'' Dat ogenblik kwam dichterbij toen Van Dam tegen het einde van het jaar be-

kendmaakte dat achtduizend Nederlandse studenten tijdelijk in Duitsland te werk ge-

steld moesten worden. Op 6 februari 1943 werden in het hele land collegezalen overval-

len en studenten weggevoerd, onder wie zeventig van de Vrije Universiteit. De nieuwe

rector Nauta zette toen dadelijk het onderwijs stop. Directeuren en curatoren namen dat

besluit over.'*'*

De meeste studenten kwamen een maand later weer vrij, maar illusies hoefde nie-

mand zich meer te maken. Op 13 maart 1943 maakte Seyss-Inquart bekend dat alle stu-

denten een verklaring moesten tekenen, dat zij zich tegenover de Duitse overheden loy-

CHRISTELIJKE WETENSCHAP 19261955 189

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen